آسانسور کششی و آسانسور هیدرولیک دو نوع آسانسوری هستند که در ساختمان‌ها از آن‌ها استفاده می‌شوند. البته در دنیای بالابرها آسانسورهای کارگاهی هم وجود دارند که از آن‌ها برای حمل مصالح ساختمانی، تجهیزات و کارگران استفاده می‌شود. در این مقاله از کارگشا به موضوع آسانسور کششی چیست و برای چه ساختمان‌های مناسب است می‌پردازیم و در انتها برتری‌های آن را نسبت به آسانسور هیدرولیک بیان می‌کنیم.
انواع آسانسور بر اساس سیستم و مکانیسم
به طور کلی آسانسورها در دو دسته هیدرولیکی و کششی قرار داده می‌شوند. هر یک از این‌ها نیز بر اساس سیستمی که از آن بهره می‌برند به زیر نوع‌هایی دسته‌بندی شده‌اند. البته نوع دیگری از آسانسورها تحت عنوان بالابر وجود دارند که صرفاً جهت حمل بار و وسایل از آن‌ها استفاده می‌شود؛ مانند انواع آسانسور بالابر که در راه پله‌ها به منظور جابه‌جایی افراد کم توان استفاده می‌شوند.
برگرفته از وب سایت ویکی ساختمون
آسانسور کششی چیست؟
اولین استفاده از ابزارهای شبیه آسانسورهای کششی امروزی در روم باستان به منظور حمل بار، مصالح ساختمانی در ساخت و سازها استفاده می‌شد. سپس استفاده از نیروی بخار آب برای بالا بردن اجسام در اتاقک‌هایی استفاده می‌شد که بعدها با فشار روغن تعویض شد و آسانسورهای هیدرولیک را پدید آورد سپس استفاده از نیروی اصطکاک بین سیم بکسل و قرقره برای بالا بردن اجسام بود که آسانسورهای کششی را به جهان معرفی کرد.
اجزا آسانسور کششی
تابلو فرمان (controller)، موتور (machine)، گاورنر (governor)، سیم بکسل (ropes)، کفشک راهنما (roller guide)، برد سردر (door operator)، کابین (car) و در کابین، ورودی طبقه آسانسور (hoist way entrance)، ریل راهنمای کابین (car guide rails)، کابل‌های تراولینگ (traveling cables)، ضربه گیر کابین (car buffer)، فلکه گاورنر ته چاه (governor tension sheave)، ضربه گیر قاب وزنه (counterweight buffer)، ریل راهنمای قاب وزنه (counterweight guide rails)، قاب وزنه (counterweight) و پاراشوت (car safety device) از مهمترین اجزا آسانسور کششی هستند. البته نا گفته نماند که به منظور اتصال بخش‌های مختلف الکتریکی و فرمان پذیری سیم کشی زیادی انجام شده است.
مکانیسم و نحوه کار آسانسور کششی
استفاده از نیروی کشش یا اصطکاک بین سیم بکسل و قرقره (فلکه) برای بالا و پایین بردن اتاقک آسانسور خلاصه مکانیسم آن است. در بیان ساده یک سر سیم به کابین و سر دیگر به وزنه متصل می‌شود و قرقره بین این دو است، این سیستم تمایل به برقراری تعادل دارد برای بالا و پایین بردن از نیروی خارجی استفاده می‌شود که در گذشته نیروی دست بود و امروزه نیروی برق است.
در آسانسورهای کششی امروزی قرقره با یک سیم بکسل به موتور الکتریکی و از سوی دیگر رابط بین کابین و وزنه وصل شده است. با شارژ الکتریکی هر کدام از وزنه یا کابین در ریل‌های مخصوص به خود جابجا می‌شوند و حرکت رو به بالا و پایین انجام می‌شود.
چرا از وزنه در آسانسور کششی استفاده می‌شود؟
دلیل اینکه از وزنه در ساختار آسانسورهای کششی استفاده می‌شود، صرفه جویی در انرژی است، در صورت نبود وزنه لازم است برای حرکت دادن کابین آسانسور از موتورهای بسیار قوی استفاده شود ولی با وجود وزنه بخش از نیرو تأمین شده و نیاز به موتورهای پرقدرت نیست.
وزن وزنه باید به اندازه وزن کابین به اضافه نصف ظرفیت کابین است. مثلاً اگر ظرفیت کابین ۹۰۰ کیلوگرم باشد (وزن هر نفر 75 کیلوگرم در نظر گرفته می‌شود که برای آسانسورهای با ظرفیت 12 نفر مجموعاً به 900 کیلوگرم می‌رسد) وزن وزنه ۴۵۰ کیلوگرم به‌اضافه وزن کابین در نظر گرفته می‌شود.
موتورهای آسانسورهای کششی
آسانسور با استفاده از موتور الکتریکی بزرگی که به فلکه یا قرقره متصل است حرکت می‌کند. ویژگی‌های آن‌ها نسبت به کاربرد آسانسور می‌تواند متفاوت باشد. در روش سنتی موتورهای جریان مستقیم به گیربکس حلزونی (Worm gear) وصل می‌شوند. موتور بسیار سریع‌تر از چیزی که نیاز است عمل می‌کند بنابراین گیربکس حلزونی سرعت آن را پیش از انتقال حرکت به فلکه کاهش می‌دهد.
یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌ها برای این موتور آسانسورهای کششی به‌جز گیربکس حلزونی که دنده‌ای (Geared) نامیده می‌شود استفاده از روش گیرلس یا بدون دنده (Gearless) است که در آن از گیربکس حلزونی استفاده نمی‌شود. در ادامه در سرفصل انواع آسانسور کششی جزئی‌تر به آن‌ها پرداخته شده است.
انواع آسانسور کششی
همانگونه که اشاره شد، دو نوع اصلی برای آسانسورهای کششی می‌توان متصور شد که به نام‌های دنده‌ای (Geared) و بدون دنده (Gearless) شهرت دارند.
آسانسور کششی گیربکس دار
آسانسورهای کششی دنده‌ای (Geared) از آسانسورهای هستند که به وسیله گیربکس به موتور متصل می‌شوند و با چرخ سیم بکسل را به حرکت در می‌آورند. این آسانسورها قادرند که به سرعتی بین ۱/۷ تا ۲/۵ متر بر ثانیه دست یابند. حداکثر مسافتی که آسانسورهای کششی دنده‌ای می‌توانند طی کنند حدود ۷۶ متر است؛ بنابراین این‌گونه از آسانسورها برای ساختمان‌های کوتاه تا نیمه مرتفع مناسب هستند.
حداکثر وزنی که آسانسورهای دنده‌ای می‌توانند تحمل کنند حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم است. ناگفته نماند که هزینه نصب این‌گونه از آسانسورها به نسبت نوع بدون دنده کمتر است.
آسانسورهای کششی بدون گیربکس
در آسانسورهای کششی بدون دنده (Gearless) از آسانسورها از گیربکس استفاده نمی‌شود و سرعت آن‌ها می‌تواند به ۲/۵۳ متر بر ثانیه نیز برسد. سیم بکسل در این مدل از آسانسورهای کششی به بالای کابین آسانسور متصل شده و به دور فلکه برای به حرکت در آوردن آسانسور پیچیده شده است. سر دیگر سیم بکسل نیز به وزنه برای به دست آوردن تعادل و ثبات سیستم مکانیکی وصل شده است.
مهمترین کاربری آسانسورهای کششی در ساختمان‌های مرتفع است. این نوع آسانسورها هزینه اولیه نصب و راه اندازی بالا و هزینه نگهداری متوسطی دارند و در مقایسه با انواع دنده‌ای انرژی بیشتری صرف می‌کنند.
آسانسور کششی بدون موتورخانه
آسانسورهای بدون موتورخانه، به طور معمول جزء آسانسورهای کششی محسوب می‌شوند که در بالای چاهک آسانسور دیگر خبری از اتاقک مخصوص موتور نیست. در این نوع از سیستم‌های کششی، موتور در بالای سر چاهک قرار ندارد و در روی خود کابین تعبیه شده است که برای تعمیر و نگهداری نیز از همان کابین قابل دسترس است. موتور در این نوع سیستم از موتورهای دو نوع دیگر بسیار کوچک‌تر است.
کاربرد آسانسورهای کششی
آسانسورهای کششی به دلیل سرعت بالاتر و قابلیت جابجایی تا ارتفاع بیشتر برای برج‌ها و ساختمان‌های بلند و نیمه بلند استفاده‌های زیادی دارند. همچنین برای سازه‌هایی که در عمق زیاد زمین رفته و به صورت زیرزمینی احداث می‌شوند، نیز کاربری دارند. سرعت بیشتر آسانسور زمانی که تعداد طبقات زیاد است مسئله بسیار مهمی است.
بهتر است برای سازهای کوتاه و ساختمانی‌های چند طبقه و پرتردد از آسانسورهای هیدرولیکی که قدرت حمل بار بیشتر و تعمیر و نگهداری ساده‌تری دارند استفاده شود.
معایب آسانسورهای کششی
- به دلیل سخت بودن دسترسی به بخش‌های داخلی آسانسور، تعمیر و نگهداری آسانسورهای کششی از معایب آن شمرده می‌شود.
- هزینه اولیه بیشتر آسانسورهای کششی نسبت به آسانسورهای هیدرولیکی از دیگر معایب آن‌ها به شمار می‌آید.
- قیمت بالا در کنار کم بودن میزان بهره‌وری و مصرف انرژی بیشتر آسانسورهای کششی معایب آن در برابر آسانسور هیدرولیکی است که به دلیل عملکرد متفاوت این دو آسانسور با یکدیگر است.
- فضای مورد نیاز برای نصب آسانسورهای کششی معمولاً بیشتر و بزرگ‌تر از همتای هیدرولیکی آن است. توجه به تمام این معایب و مزایا برای انتخاب مناسب‌ترین نوع آسانسور بسیار اهمیت دارد.
- نصب و راه اندازی آسانسورهای کششی بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از آسانسورهای هیدرولیکی است که بسیاری را در انتخاب دچار شک می‌کند.
مزایای آسانسور کششی در برابر هیدرولیکی
- سرعت بالا از مهمترین مزایای آسانسور کششی نسبت به آسانسور هیدرولیک محسوب می‌شود. سرعت در آسانسورهای کششی به بیش از 2/5 متر بر ثانیه می‌رسد و این در حالی است که حداکثر سرعت در آسانسورهای هیدرولیکی 1 متر بر ثانیه است.
- حرکت نرم و روان و استفاده از سرعت دلخواه نسبت به ارتفاع ساختمان
- سادگی سیستم فرمان آسانسورهای کششی و فراوانی قطعات یدکی آسانسورهای کششی
آسانسور کششی یا هیدرولیکی، کدام بهتر است؟
با مقایسه کوتاهی که بین آسانسورهای کششی و هیدرولیک انجام شد. شاید بسیاری بر سر دو راهی انتخاب نوع آسانسور متوقف شده‌اند. در اینجا باید عرض کنم که اگر ساختمان کمتر از 10 طبقه است و تردد زیادی در آن انجام می‌شود بهترین گزینه آسانسور هیدرولیک است.
اگر سازهای از پیش ساخته شده و قدیمی است و اکنون نیاز به آسانسور در آن دیده می‌شود، به دلیل نصب راحت‌تر و عدم نیاز به حفر چاه و قابلیت اجرای آسانسور شیشه‌ای از نوه هیدرولیک استفاده کنید ولی اگر سازه بلندتر از 10 طبقه است و تراکم واحد در آن کم است بهترین گزینه آسانسور کششی است.
به‌طورکلی آسانسورهای هیدرولیکی برای وزن بالا و مسافت کم و آسانسورهای کششی برای وزن پایین و مسافت‌های طولانی مناسب‌ترند.
سخن آخر
اگر به دنبال شرکت و گروه‌های مجری آسانسور و تعمیر و نگهداری آن هستید در بین فهرستی از ارائه دهندگان این خدمات ساختمانی در کارگشا می‌توانید گزینه مورد نظر خود را برگزینید. شرکا کارگشا همواره با معرفی بهترین ارائه دهندگان خدمات ساختمانی به دنبال جلب رضایت مشتریان و مخاطبان خود است و در این را از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند.
-
-
-
-
-
-
-
