جالب‌ترین واقعیت در مورد سازه‌ها و بناهای قدیمی این است که اکنون ساخت آن‌ها چقدر به ظاهر غیرممکن می‌آیند، به ویژه اگر تاکنون قلعه رودخان در استان گیلان را دیده باشید! واقعیت غیرقابل باور در مورد بناهای تاریخی، ساخت آن‌ها در غیرممکن‌ترین مکان‌ها مانند بالای کوه، در وسط بیابان یا در دامنه‌های شیب‌دار جنگل‌های سرسبز است. سفر به استان گیلان به ویژه به قلعه رودخان به معنای دو تیر و یک نشان خواهد بود، زیرا از یک سو مجذوب فضای سبز و مناظر فوق‌العاده زیبای اطراف قلعه خواهید شد و از سوی دیگر با دیدن دژ رودخان در حیرت و شگفتی فرو خواهید رفت؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
معرفی قلعه رودخان
با وسعت حدود ۲٫۶ هکتار، دژ رودخان در دو نوک کوه ساخته شده است و در ۳۵ کیلومتری شهر ماکلاوان، ۶۰ کیلومتری روستای ماسوله و ۲۵ کیلومتری شهر فومن واقع شده است. قلعه رودخان که به قلعه حسامی و قلعه ساگسال نیز معروف است در جنگل‌های کوهستانی فومن و در پارک جنگلی رودخان (روستای رودخان) بنا گشته است.
فرقی نمی‌کند در چه مسیری به دهکده رودخان می‌رسید، پس از چند پیچ و خم شدن جاده‌ای، با عبور از مزارع زیبای برنج به مکانی خواهید رسید که برای پارک کردن ماشین خود و پیاده‌روی در یک مسیر شیب‌دارِ طولانی، باید تا حدود ۷۱۵ متر از سطح دریا بالا بروید.
این قلعه متعلق به دوره ساسانیان است و به عنوان «بزرگ‌ترین قلعه آجری ایران» نام‌گذاری شده است و به آن لقب «قلعه هزار پله» نیز داده‌اند، زیرا باید ۹۳۵ پله را باید بالا بروید. ما نمی‌خواهیم شما را از تعداد پله‌ها بترسانیم! می‌خواهیم به شما بگوییم که این قلعه ارزش بالا رفتن از این تعداد پله را دارد.
تقریباً دو ساعت پیاده‌روی برای رسیدن به قلعه رودخان نیاز است، بنابراین در صورت لزوم اطمینان حاصل کنید که از کفش‌های پیاده‌روی مناسب، آب خوردنی، میان وعده سبک و میوه استفاده کنید. در مسیر خود به سمت بالا وسوسه می‌شوید تا از هر جایی که می‌خواهید، از جنگل‌های سرسبز یا خود قلعه عکس بگیرید. شما در مسیر صعود قلعه، به رودخانه رودخان از شمال به جنوب و درختان بلند و شگفت‌انگیز زیبای روستای رودخان گذر خواهید کرد.
شما آن‌قدر درگیر عظمت و زیبایی این جنگل‌ها خواهید شد که اصلاً طی مسافت را احساس نخواهید کرد. منظره از بالای قلعه به سمت پایین بسیار زیبا است، فقط می‌توانید در آنجا بایستید، زیبایی را درک کنید و از هوای تازه نفسی عمیق بکشید. در راه بازگشت شما می توانید صنایع دستی بافته شده توسط زنان محلی را خریداری کنید و از غذاهای محلی نیز نهایت لذت را ببرید.
تاریخچه ساخت دژ رودخان
برخی از کارشناسان معتقدند که مجموعه نظامی قلعه رودخان در دوره ساسانیان ساخته شده و همزمان با حمله اعراب بوده است. بعداً توسط سلجوقیان و اسماعیلیان بازسازی شد، زیرا این قسمت از ایران یکی از مناطق جنگی آن‌ها بود. طبق یک کتیبه در دروازه ورودی، این قلعه از سال ۱۵۱۲ تا ۱۵۱۵ برای «سلطان حسام‌الدین» ساخته شده است. (این کتیبه در حال حاضر در موزه رشت است).
او نخستین حاکمی بود که از صفویان سرپیچی کرد. او با بازسازی قلعه حسامی مخالفت خود را به صفویان نشان داد. تمام تلاش‌های وی ناکام ماند، سپس به سمت دربند فرار کرد و سرانجام در تبریز دستگیر و اعدام شد. در سال ۱۷۶۲ حاکم فومن در هنگام قیام خود علیه کریم خان زند، برخی از مرمت‌ها را بر روی قلعه انجام داد و آن را برای اهداف دفاعی مجهز کرد.
طبق برخی احتمالات، از قلعه رودخان نیز به عنوان پایگاهی برای میرزا کوچک خان استفاده شده است. نام‌گذاری نام رودخان به دلیل موقعیت جغرافیایی آن در کنار رودخانه است. این قلعه توسط یک محقق، ایران‌شناس و شاعر لهستانی به نام «الکساندر چودزکو» در سال ۱۸۳۰ کشف شد.
معماری قلعه رودخان
قلعه تاریخی رودخان از دو بخش یعنی ارگ و اسلحه‌خانه تشکیل شده است. ارگ دارای دو طبقه است که در غرب این قلعه قرار دارد و با آجر ساخته شده است. دو خانه نگهبانی با نور طبیعی کافی در ضلع شرقی قلعه قرار دارد.
قسمت شرقی قلعه شامل دروازه ورودی، زندان، درب اضطراری، حمام و توالت است. در غرب، دروازه ورود، چشمه، حوضچه، مخزن آب، حمام، توالت کوهستانی و برخی واحدهای مسکونی واقع شده است که توسط برج‌ها احاطه شده‌اند. برج‌ها در اطراف قلعه از داخل هشت ضلعی هستند و از خارج به صورت دایره‌ای به نظر می‌رسند.
بعضی سوراخ‌ها در اطراف دیوارها تعبیه شده است که برای شلیک اسلحه و ریختن مواد مذاب استفاده می‌شد. صخره‌هایی که از آن برای ساختن قلعه استفاده شده است از کوه‌های اطراف جمع‌آوری شده‌اند.
دو موردی که باعث شده این منطقه به بهترین مکان استراتژیک برای ساختن یک قلعه تبدیل شوند، وجود رودخانه و جنگل! لازم به ذکر است که در طول تاریخ، دشمن هرگز نتوانسته به داخل قلعه نفوذ و آن را تسخیر کند.
چه زمانی باید به دژ رودخان سفر کرد؟
می‌توانید قلعه رودخان را در هر زمان از سال بینید. در پاییز به دلیل ریزش برگ‌ها، دیدن مناظر زیبا در افق می‌تواند بسیار لذت‌بخش باشد. اما بهترین زمان سفر به این منطقه زیبا از استان گیلان، بهار و تابستان است.
برای رفتن به این مکان، شما ملزم به سفر به شمال ایران و اقامت در یکی از هتل‌ها و مهمان‌سراها در شهرها و روستاهای مجاور هستید. فومن و ماسوله برخی از گزینه‌ها هستند. از ماسوله تا قلعه رودخان ۵۱ کیلومتر و یک ساعت و ۱۵ دقیقه فاصله است، بنابراین می‌تواند بهترین گزینه اقامتی باشد.
شما می‌توانید خانه‌های محلی را اجاره کنید و یک یا دو روز زندگی در روستای ماسوله یا در نزدیکی دژ رودخان را تجربه کنید. اگر کوله‌پشتی دارید و عاشق طبیعت هستید، احتمالاً از کمپینگ در این مکان لذت خواهید بُرد.
کلام آخر
ایران یکی از کشورهایی است که سال‌هاست از نظر فرهنگ، منابع طبیع ، تاریخ و آب و هوا از نگین‌های خاورمیانه محسوب می‌شود. این سرزمینِ باشکوه، توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده است و همه ساله میزبان بسیاری از گردشگران است.
سفر به ایران به هر توریستی فرصتی می‌دهد تا از پاسخ سوالات و شبهات خود پرده بردارد. به ویژه سفر به مکان‌های تاریخی و بسیار منحصربه فرد مانند قلعه رودخان، یک ماجراجویی جدید است. پس اگر در حال بازدید از استان گیلان هستید، این فرصت را غنیمت بشمارید و قلعه زیبای رودخان را از نزدیک ببینید.
توصیه می‌شود پیاده‌روی خود را در اوایل صبح (به خصوص در تابستان، هنگامی که در ظاهر هنگام هوا بسیار گرم و مرطوب می‌شود) شروع کنید، بنابراین می‌توانید در بهتری ساعت روز از طبیعت بکر و قلعه منحصربه فرد رودخان نهایت لذت را ببرید.
