عمل آوری بتن چیست و چه مراحلی دارد؟

عمل آوری فرآیندی است که طی آن از کاهش رطوبت بتن جلوگیری و دمای آن در حد دمای استاندارد بتن در مدت زمان عمل آوری تقریباً ثابت نگه داشته می شود. عمل آوری بتن در بتن سخت شده بر میزان نفوذپذیری، مقاومت در برابر یخ زدن و آب شدن تأثیر مثبتی دارد.

«معرفی تیم متخصص بتن ریزی برای پروژه‌های شما»

پدیده عمل آوری، پس از تراکم بتن شروع می گردد تا بتن در مقابله با عوامل زیانبار مورد محافظت قرار گیرد.

مراحل عمل آوری بتن

عمل آوری بتن شامل مراحل مراقبت، پروراندن و محافظت می شود.

الف) مراقبت از بتن:

مراقبت به مجموعه تدابیری گفته می شود که باعث مرطوب ماندن ذرات سیمان در بتن برای مدت اعمال می گردد، مراقبت از بتن گفته می شود. مراقبت از بتن باید طوری انجام گیرد که میزان رطوبت رفته رفته مقاومتش بالا رفته  وسخت می گردد. حفظ دمای عمل آوری در چند روز اول عمر بتن در گیرش و تبدیل آن به جسمی همگن و مقاوم تأثیر به سزایی دارد کمااینکه در اعضای بتنی که مقدور باشد سعی بر این می شود که از تابش نور مستقیم آفتاب به بتن جوان خودداری شود. یکی از دلایل گونی پیچ کردن ستون های بتنی پس از بتن ریزی علاوه بر ذخیره رطوبت برای مدتی و مرطوب بودن دائم سطح بتن تازه، جلوگیری از تابش مستقیم به بتن نیز می باشد، زیرا در ماه های گرم بر اثر تابش نور آفتاب رطوبت سطح بتن تبخیر شده و دمای آن نیز بالا می رود.
بهترین درجه حرارت برای نگهداری بتن حدود 13 درجه سانتی گراد است، اما در کارگاه های ساختمانی در شرایط معمولی و دمای عادی، حساسیت بتن به درجه حرارت توجه چندانی نمی شود و در مرحله مراقبت، کنترلی روی درجه حرارت انجام نمی گیرد. مگر در درجه حرارت 4+ و پایین تر که گیرش بتن و سرعت واکنش ها با مشکلاتی روبرو می شود. حداقل زمانی که جهت مراقبت پیشنهاد می شود، 7 روز است یعنی در طول مدت هفت شبانه روز باید بتن در دمای مناسب و رطوبت حداقل 80 درصد نگه داری شود.

پیشنهاد ویژه: اسکلت بتنی، همه اطلاعات لازم طراحی تا اجرای سازه بتنی

ب) محافظت از بتن:

محافظت به مجموعه تدابیری اطلاق می گردد که به موجب آن ها از اثر نامطلوب عوامل بیرونی مانند شسته شدن به وسیله باران یا آب جاری، اثر بادهای گرم و خشک، سردشدن سریع هوا یا یخبندان و ضربه خوردن بتن جوان جلوگیری می شود. اندیشیدن تدابیری که از ضربه خوردن بتن جلوگیری کند، مانند: پیش بینی محل عبور لوله های تأسیساتی و کانال های هوا در سقف بتنی با نصب یونولیت در آن مکان ها به منظور عدم تخریب و اصابت ضربه به بتن جوان و تعبیه داکت های تأسیساتی و عبور لوله های تأسیساتی و کانال های هوا به صورت تجمعی از یک مکان از ضخامت سقف ها لازم الاجرا می باشد. فرایند اصابت ضربه به سطح بتن جوان، انتشار به سطح پیرامونی، نقطه در حال تخریب و ایجاد هزاران ترک کوچک و مویی در محل منتشر شدن موج ضربه در حجم بتن جوان خواهد بود.

پ) پروراندن بتن:

منظور از پروراندن بتن، تسریع در گرفتن بتن و سخت شدن آن به کمک حرارت است.

روش های عمل آوری بتن:

برای حفظ رطوبت سطح بتن جوان و نگهداری آن در دمایی مساعد می توان به یکی از روش های زیر عمل کرد:
هر روشی که به تداوم حضور آب اختلاط در بتن از دوره سخت شدن اولیه منجر شود مانند آب پاشی سطح بتن و یا قراردادن پوشش های خیس در سطح بتن.
شرایط محیطی مندرج در این ستون به شرح زیر تعریف می شوند:
خوب: محیط مرطوب و محافظت شده (رطوبت نسبی از 80% و محافظت شده در برابر تابش مستقیم نور آفتاب و باد)
ضعیف: محیط خشک و محافظت نشده (رطوبت نسبی کمتر از 50% و محافظت نشده در برابر تابش مستقیم نور آفتاب و باد)
متوسط: شرایطی که بین دو حد خوب و ضعیف باشد.
نکته: در صورتی که دمای سطح بتن اندازه گیری یا محاسبه نشود، می توان آن را معادل دمای هوای مجاور سطح بتن فرض کرد.

کنترل کفایت عمل آوری بتن:

دستگاه نظارت می تواند برای کنترل کیفیت عمل آوردن و مراقبت بتن در سازه، انجام آزمایش های مقاومت روی آزمون های عمل آمده و مراقبت شده در شرایط کارگاهی درخواست کند.
در صورتی روش عمل آوری و مراقبت بتن رضایت بخش تلقی می شود که مقاومت فشاری آزمون های کارگاهی در سن مشخص شده برای مقاومت مشخصه حداقل معادل مقاومت نظیر آزمون های عمل آمد در آزمایشگاه یا به اندازه  مگا پاسکال (نیوتون بر میلی متر مربع)
بیشتر از مقاومت مشخصه باشد. در غیر این صورت باید اقداماتی برای بهبود روش های مذکور صورت گیرد.

منبع:

آیین نامه بتن ایران، تکنولوژی بتن تألیف داوود مستوفی