علت لرزش سقف تیرچه بلوک چیست و چگونه آن را برطرف نماییم؟!

برای بسیاری از اهالی فن در حوزه ساختمانی، علت لرزش سقف تیرچه بلوک همچنان موضوعی مبهم است. در موارد نادر، زمانی که افراد در داخل خانه پیاده روی کرده یا شروع به دویدن می‌کنند، سقف دچار لرزش می‌شود. تحلیل این موضوع اصولاً کار دشواری است، زیرا مهندسان دقیقاً نمی‌دانند نحوه طراحی و اجرای سقف تیرچه بلوک آیا به صورت اصولی انجام شده است یا خیر!. با شرح این موضوع، خواستیم این نکته را پیش بکشیم که تمامی موارد مربوط به علت لرزش سقف تیرچه بلوک، ناشی از عوامل گوناگون هستند. برای درک بیشتر این موضوع با مقاله دیگری از ویکی ساختمون همراه باشید.

سقف تیرچه بلوک چیست؟

تیرچه بلوک یک دال بتنی یک طرفه است که بارهای مرده و زنده کف را به تیرهای طرفین خود منتقل می‌کند. این سقف در حالت عادی از تیرچه فلزی و بلوک سفالی (یونولیت) تشکیل شده است که در فرآیند نصب و اجرای سقف، بخش سومی به نام بتن را نیز شامل می‌شود. این سقف از نظر عملکرد، مانند یک تیر T شکل عمل می‌کند.

وجود میلگردهای کششی در داخل پاشنه بتنی (در نوع کرومیت پاشنه وجود ندارد) و مساحت بزرگ ناحیه فشاری، نشان از آن دارد که این سقف به خوبی می‌توانند در برابر نیروهای عمودی و خمشی مقاومت کند. همچنین بلوک ها در این سقف تنها نقش قالب بندی را بر عهده دارد. برای سبک سازی سقف، امروزه به جای بلوک سفالی از یونولیت (پلی استایرن) استفاده می‌شود.

علت لرزش سقف تیرچه بلوک چیست؟

به دلیل آنکه امروزه طراحان به سمت استفاده از سقف‌ سبک با دهانه‌های بلند می‌روند، به دلیل آن است که می‌خواهند ملاحظات طراحی داخلی را به حداکثر برسانند. اما این موضوع با مشکلاتی اعم از لرزش سقف همراه است. در سقف‌های تیرچه بلوک، حد قابل قبول از ارتعاش ناشی از موضوعات دینامیکی، به مواردی مانند وزن، فرکانس و میرایی سقف (کاهش تدریجی دامنۀ ارتعاش) بستگی دارد.

چک لیست پیشنهادی: چک لیست اجرای سقف تیرچه بلوک

تحقیقات ثابت کرده است که هرچه میزان تحرکات (بالا پایین پریدن و دویدن همراه با جست و خیز) بر روی کف افزایش یابد، ارتعاش طبیعی اعضای باربر تحت تأثیر این تحرکات قرار می گیرند و لرزش‌های بزرگی را ایجاد می‌کنند. این مورد در سقف تیرچه بلوک عموماً ناشی از دهانه بزرگ‌تر از پنج متر است.

هر چه طول دهانه افزایش یابد، انتظار لرزش ریتمیک در سقف بیشتر احساس می‌شود. دلیل این موضوع تا حد بسیاری به یک طرفه بودن سیستم باربری این سقف مربوط می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که سقف تیرچه بلوک از صلبیت پایین‌تری نسبت به سقف دال بتنی دوطرفه برخوردار است و ارتعاشات به وجود آمده ناشی از عدم توزیع مناسب بار در جهات گوناگون است.

به این صورت که در دال دوطرفه بتنی، ارتفاع سقف حداقل 20 سانتی‌متر است، ولی در تیرچه بلوک این مقدار برای قسمت فشاری برابر با پنج سانتی‌متر است. همچنین دال دوطرفه، سقفی کاملاً توپُر است و مانند تیرچه بلوک دارای حفره‌های ناشی از بلوک‌ها نیست. این موضوع خود به راحتی می‌توانند میزان صلبیت سقف را نشان دهد.

بررسی‌های دیگر همچنین نشان می‌دهند که موارد تأثیرگذار دیگری در میزان ارتعاش مؤثر هستند. عواملی مانند میزان بار وارده (بار مرده و زنده)، مقاومت فولاد به کار رفته، مقاومت فشاری بتن، فاصله بین تیرچه‌ها، صلبیت سقف، میرایی سقف و فرکانس قدم زدن در مقدار لرزش سقف تیرچه بلوک تاثیرگذار هستند. همچنین مقدار و میزان ارتعاش به دلیل عدم اجرای اصولی سقف، می‌تواند دلیل دیگر بر لرزش تیرچه  بلوک باشد.

چگونه لرزش سقف تیرچه بلوک را رفع کنیم؟

چند عامل مهم برای کاهش اثر ارتعاش سقف تیرچه بلوک در زیر آورده شده اند:

اجرای اصولی سقف

مهم‌ترین دلیل در کاهش میزان لرزش را می‌توان اجرای اصولی در نظر گرفت. مهم است که سقف تیرچه بلوک برحسب ملاحظات طراحی اعمال شده بر روی نقشه‌های اجرایی، انجام شود. حفظ فاصله صحیح بین تیرچه‌ها، رعایت مقدار ضخامت بتن فشاری، استفاده از بلوک به جای یونولیت، کف سازی اصولی (پوکه ریزی و فوم بتن)، همه اینها می‌توانند به کاهش لرزش سقف تیرچه بلوک کمک کنند.

مطلب پیشنهادی: انواع سقف های ساختمانی رایج در ایران + اجرا و قیمت ها

اجرای اصولی شمع بندی

در دهانه‌های کمتر از پنج متر، اجرای شمع‌ بندی ضرروی است. اما در دهانه‌های بزرگ‌تر از پنج متر، نه تنها شمع بندی مهم است، بلکه فاصله بین شمع‌ها باید دقیقاً تحت محاسبات مهندس انجام شود. شمع بندی خود به تنهایی سهم زیادی در کاهش لرزش این نوع سقف ایفا کند. همچنین لازم است میزان خیز معکوس مورد نظر را نیز اعمال کرد.

استفاده از ژوئن

شاید بتوان مهم‌ترین عامل در کاهش لرزش سقف تیرچه بلوک را، اجرای ژوئن (کلاف عرضی) دانست. به ویژه برای دهانه‌های بیشتر از پنج متر، استفاده از ژوئن می‌تواند به رفع این مشکل کمک شایانی کند. همچنین، اگر بتوان تعداد ژوئن‌ها را در امتداد عکس تیرچه‌ها افزایش داد، می‌توان از رفع لرزش تا به میزان زیادی مطمئن شد. به شرطی که دو عامل دیگری که در بالا شرح داده شدند نیز به صورت اصولی اجرا شوند.

کلام آخر

امروزه از سقف تیرچه بلوک به وفور در ساخت و ساز شهری استفاده می‌شود از این رو، نگاه عملی و دقیق به عملکرد این سقف تحت بارهای وارده می‌تواند به کاهش مشکلات مرتبط کمک کند لرزش سقف تیرچه بلوک یکی از مسائلی است که ممکن است به ندرت احساس شود، ولی اگر می‌خواهید از چنین مشکلی دوری کنید، بهتر است موارد بیان شده در بالا را مو به مو انجام دهید. ناگفته نماند، هر چه میزان دهانه بین دو تیر اصلی بیشتر باشد، تاثیرات حرکت در ایجاد ارتعاش بیشتر می‌شود. بنابراین، ضروری است با تمهیدات بیشتر در دهانه‌های بلند از میزان لرزش بکاهید.