اگر هوای کافی در مخزن انبساط وجود نداشته باشد، تجمع فشار باعث می‌شود آب از دریچه ایمنی واقع در بالای دیگ خارج شود. بدون وجود هوای کافی، منبع از آب پُر می‌شود و سپس با گرم شدن آب از طریق دریچه ایمنی خارج می‌شود؛ اما علت سرریز آب از منبع انبساط به چند عامل مختلف بستگی دارد. برای شناخت بیشتر این عوامل با مقاله دیگری از ویکی ساختمون همراه باشید.
علل شایع سرریز آب از منبع انبساط
همانطور که در بالا بیان شد، سرریز شدن آب از منبع انبساط به دلیل پُر شدن آب در مخزن است؛ اما این اتفاق چرا رخ می‌دهد؟ برای پاسخ به علل زیر توجه کنید:
1- عملکرد نامطلوب فلوتر (شناور)
فلوتر وظیفه ثابت نگه داشتن ارتفاع آب در داخل منبع را بر عهده دارد. با پایین آمدن سطح آب منبع و کاهش ارتفاع توپی شناور، شیر باز می‌شود و آب به داخل منبع جریان می‌یابد. عملکرد نامطلوب فلوتر به دلایل زیر رخ می‌دهد:
مطلب پیشنهادی: سرویس کار موتورخانه ماهر چه خدماتی ارائه می دهد و از کجا او را پیدا کنیم؟
کج بستن فلوتر
هم راستا بودن محل خروجی آب فلوتر از خط عمود بر کف منبع ضروری است. اگر فلوتر کج بسته شود، سرریز آب از منبع انبساط اجتناب ناپذیر است. در این هنگام، فشاری که باید به توپی وارد شود به درستی به شیر کنترل منتقل نمی‌شود و بدین صورت، مانع بسته شدن کامل شیر می‌شود.
رگلاژ نبودن فلوتر
در تعدادی از فلوترها می‌توان طول اهرم را بسته به نیاز تغییر داد. با بیشتر کردن طول اهرم یا به اصطلاح رگلاژ کردن فلوتر می‌توان قدرت توپی را برای غلبه بیشتر به فشار آب افزایش داد. با این کار از نشت آب هنگام بسته بودن فلوتر جلوگیری می‌شود.
گیر کردن ذرات جامد در محل شیر فلوتر
یکی دیگر از علل سرریز آب از منبع انبساط، گیر کردن ذرات جامد در محل شیر فلوتر است. با مشاهده این ذرات می‌توان فلوتر را باز کرد و محل قطع و وصل آب منبع را تمیز کرد تا مشکل به کلی رفع شود.
مطلب پیشنهادی: منبع انبساط چیست؟ مشکلات و نکات مهم در هنگام نصب آن
خراب شدن قطعات لاستیکی و واشر شیر فلوتر
این مورد نیز کاملاً مشخص است، تنها کافی است هر یک از قطعات پلاستیکی و واشر شیر فلوتر را تعویض کنید. شیر فلوتر را باز کنید و ببینید آیا واشر شُل یا پاره شده است، آن را با یک واشر نو تعویض نمایید.
از کار افتادن توپی
به علت سوراخ شدن توپی، آب وارد آن می‌شود که همین مشکل مانع شناوری توپی روی آب می‌شود. سوراخ شدگی باعث از کار افتادن فلوتر می‌گردد. در این هنگام باید توپی را به کلی تعویض کرد. همچنین، می‌توان با استفاده از چسب PVC مانع از نشت آب شد؛ اما در کل پیشنهاد می‌کنیم برای اطمینان بیشتر، توپی را عوض کنید.
2- ورود آب از محل خروجی به منبع
در تعداد زیادی از سیستم‌های لوله کشی ساختمان برای کاهش برق مصرفی و پایین آوردن استهلاک در تأسیسات مکانیکی، لوله کشی آب منازل را به لوله بای پس (Bypass) متصل می‌کنند. این لوله یک شیر یک طرفه است که پس از پمپ مستقیم به ورودی آب ساختمان متصل می‌شود.
چنانچه فشار آب شهری کافی باشد، پمپ روشن نمی‌شود و آب مستقیما از شبکه شهری وارد لوله کشی ساختمان می‌شود. همچنین، در مواقع قطعی برق و کار نکردن پمپ، تأمین آب ساختمان با فشار طبیعی شبکه شهری انجام می‌شود.
از سوی دیگر، با افت فشار شبکه باید انتظار روشن شدن پمپ را کشید، به این صورت که آب از مخزن وارد شبکه لوله کشی ساختمان می‌شود در صورت عدم عملکرد مناسب شیرهای یکطرفه Bypass، آب از خروجی منبع سرریز می‌شود.
برای حل این مشکل باید شیر فلکه ورودی آب، به طور مستقیم از شبکه شهری به ساختمان بسته شود. سپس تنها از طریق مخزن با کمک پمپ، آب را استفاده کرد. در صورت تکرار شدن سرریز آب از منبع انبساط، ابتدا فلوتر ورودی آب مخزن را بررسی کنید و در غیر این صورت به سراغ شیرهای یک طرفه بروید.
3- استفاده از چند منبع انبساط جداگانه
چنانچه در هیچ نقطه‌ای از شبكه، فشار جریان مشخص نباشد! سیستم نامعین تلقی می‌شود و در سایر نقاط شبكه لوله کشی نیز فشار نامشخص خواهد بود. با استفاده از منبع انبساط، فشار شبكه در نقطه اتصال منبع مشخص شده و در نتیجه سیستم معین می‌شود.
اما مشکل آنجاست که استفاده از دو منبع انبساط جداگانه برای هر دیگ در یک سیستم موتورخانه، باعث می‌شود که میزان سیالیت سیستم بیش از اندازه شود و قابلیت پیش‌بینی جریان سیال در شبكه لوله کشی، دیگر وجود نخواهد داشت. این امر باعث سرریز آب از منبع انبساط می‌شود. سرریز شدن معمولاً در یكی از منابع و در امتداد آن كاهش سطح آب و ورود آب اضافی به منبع دیگری را به دنبال خواهد داشت.
دیگر دلایل سرریز آب از منبع انبساط به شرح زیر هستند:
- پوسیدگی و سوراخ شدن مبدل‌های حرارتی تأمین آب گرم (منابع كویل‌دار یا منبع دو جداره) كه باعث می‌شود آب به صورت پیوسته به درون سیستم گرمایی جریان یابد و سپس از منبع انبساط سرریز شود.
- افزایش بیش از اندازه دمای آب دیگ موتورخانه یا کوچک بودن حجم مخزن انبساط نیز باعث سرریز شدن موقتی آب از منبع می‌شود.
- اگر در موتورخانه دو یا چند دیگ به یک کلکتور متصل باشند، وقتی یکی از دیگ‌ها خاموش می‌شود و همزمان، شیر آب خروجی دیگ‌ها به کلکتور در وضعیت باز قرار دارد، آب داخل دیگ خاموش شده سرد می‌شود و با انقباض خود، باعث جایگزین شدن مجدد آب سرد از منبع انبساط دیگ می‌شود. با توجه به افزایش چگالی آب دیگ خاموش، فشار وارد بر کف آن بیشتر از فشار دیگ روشن خواهد بود. پس برای متعادل کردن فشارها، سطح آب دیگ روشن بالا می‌رود که این افزایش سطح باعث سرریز آب از منبع انبساط در دیگ روشن می‌شود.
کلام آخر
هدف استفاده از منبع انبساط را می‌توان به مستهلک کردن فشار آب ناشی از افزایش حجم آب گرم شده در دیگ، جبران کمبود آب در گردش موجود در سیستم حرارت مرکزی و جلوگیری از انبساط طولی آب مدار گرمایش دانست.
در هر صورت، منبع انبساط ممکن است تحت شرایط مختلف دچار سرریز شدن آب شود. در این هنگام، علت اصلی را باید به فلوتر یا شناور مرتبط دانست. تعویض فلوتر مخزن بهترین راه برای جلوگیری از سرریز شدن آب است اما مسائل دیگر نیز ممکن است علل اصلی این مشکل باشند که باید توسط متخصصین مورد بررسی قرار گیرند.
