طرح ساخت مسکن ارزان قیمت توسط شهرداری‌ها در روز 19 اردیبهشت 1400 در مجلس اعلام وصول شده است. این طرح نوعی مسکن استیجاری است که از سوی دستگاه‌های اجرایی جهت کنترل بازار اعمال شده است. در این طرح شهرداری هم می‌تواند واحدها را اجاره دهد و هم به صورت نقد و اقساط به متقاضیان واگذار کنند؛ اما هدف اصلی طرح ساخت مسکن ارزان قیمت چیست و مفاد آن شامل چه مواردی است؟ با ویکی ساختمون همراه باشید.
هدف از طرح ساخت مسکن ارزان قیمت
این طرح با هدف پشتیبانی از ساخت مسکن استیجاری (قابل اجاره) از سوی برخی از نمایندگان مجلس تنظیم شده است که برای اجرا به کمیسیون‌های مربوطه و کمیسیون عمران مجلس ارسال می‌شود. هدف این برنامه کمک به اقشار کم درآمد است. این طرح سال‌ها قبل نیز با همان عنوان مسکن استیجاری مورد بحث بود که هیچ وقت اجرایی نشد.
علیرضا پاک فطرت که عضو کمیسیون عمران مجلس است، درباره طرح ساخت مسکن ارزان قیمت گفت: «شهرداری شهرهای بزرگ می‌توانند با ساخت خانه‌هایی با قیمت مناسب، طبق حفظ حقوق شهروندی بتوانند به خانواده‌های کم درآمد و آسیب پذیر کمک کنند. این خانه‌ها با اجاره کم به این اقشار از جامعه ارائه می‌شوند.»
علیرضا پاک فطرت با اشاره به یکی از مدل‌های اجرای شده این طرح در کشورهای اروپایی اشاره کرد و گفت: «در شهر وین اتریش که رتبه یک در ارتقا فرهنگ شهروندی در اروپا قرار دارد، سال‌هاست آپارتمان‌های مسکونی خود که متعلق به شهرداری است را با مبلغ پایینی در اختیار مردم قرار می‌دهد.»
حسن محتشم از اعضای هیات مدیره انجمن انبوه‌سازان استان تهران درباره طرح ساخت مسکن ارزان قیمت گفت: «من اعتقاد دارم که دولت یا شهرداری نباید وارد اجرای این طرح شوند و باید چنین برنامه‌ای به بخش خصوصی واگذار شود؛ اما باید در نظر گرفت که وارد بروکراسی پیچیده اداری این طرح نشوند. به این صورت که در پایان احداث خانه‌ها، سازندگان سهم خود را برمی‌دارند و شهرداری‌ها هم سهم خود را در اختیار خانواده‌های نیازمند مسکن جهت اجاره یا فروش قرار دهند.
به گفته حسن محتشم می‌توان خانه‌های ساخته شده را به سه شکل زیر در اختیار متقاضیان قرار داد:
- واگذاری شش دانگ از خانه که ممکن است بخشی از آن نقد و مابقی از طریق تسهیلات بانکی پرداخت شوند.
- واگذاری دو تا چهار دانگ از خانه به صورت نقد و مابقی دانگ‌های به صورت اجاره پرداخت شوند.
- واگذاری کل واحد به صورت اجاره خواهد بود.
نکته: در همه موارد قیمت‌ها به درستی کارشناسی شده تا کمتر از بهای روز باشند.
محتشم در جایی از صحبت‌هایش گفت: «طرح ساخت مسکن ارزان قیمت در زمان شهرداری آقای عبدالعلی زاده نیز با همکاری دولت و شهرداری مطرح شد که پروژه‌ای ناموفق بود. در آن زمان این طرح در بسیاری از شهرهای کشور شکلی اجرایی به خود گرفت اما از آنجا که دولت مجری طرح بود و از داشتن نیروی کافی عاجز بود، به نتیجه مطلوبی نرسید!»
روند ایجاد طرح ساخت مسکن ارزان قیمت
طرح احداث مسکن استیجاری جهت کنترل و ساماندهی بازار مسکن در زمان وزارت عباس آخوندی در وزارت راه و شهرسازی ارائه شد؛ اما به دلیل مخالفت برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس با احداث خانه‌ها با متراژ کم، این طرح به کنار گذاشته شد.
با استعفا عباس آخوندی و انتخاب محمد اسلامی، دوباره از اواخر سال ۱۳۹۷ رایزنی دولت و شهرداری برای مسکن ارزان قیمت آغاز شد. در سال 1398 باز هم بحث خانه‌های استیجاری مطرح شد که باز بی‌نتیحه ماند!
در مهر ماه سال ۱۳۹۹، محمد اسلامی در سمت وزیر راه و شهرسازی از آمادگی وزارتخانه برای ارائه زمین‌های ۹۹ ساله به سازندگان مسکن استیجاری خبر داد. او گفت: «سازندگانی که برای دهک‌های پایین خانه می‌سازند، ما به آن‌ها زمین ۹۹ ساله به صورت ۱۰ ساله جهت خرید ارائه می‌دهیم. ما آیین‌نامه این مصوبه را به دولت ارائه دادیم تا اقساط زمین از 5 سال به ۱۰ سال افزایش پیدا کند.»
اسلامی همچنین خاطرنشان کرد که متراژ خانه‌های استیجاری ۳۰ متری نخواهد بود و ساخت مسکن ارزان قیمت از الگوی 75 متری پیروی خواهد کرد.
از سویی دیگر، آیین نامه حمایت از اجاره داری حرفه‌ای که در بهمن 1399 توسط وزارت راه و شهرسازی به دولت ارائه شد، هنوز در کمیسیون‌های تخصصی دولت به تصویب نرسیده است. در این طرح به موارد زیر اشاره شده است:
- ودیعه
- احداث خانه به قصد اجاره داری
- مدت زمان اجاره نامه
- ورود شرکت‌های دانش‌بنیان
طرح ساخت مسکن ارزان قیمت توسط شهرداری‌ها
اکنون ساخت مسکن ارزان به شکل قانونی بر عهده شهرداری‌ها قرار گرفته است اما هنوز درباره جزئیاتی مانند متراژ، تعداد و نحوه تآمین مالی بحثی به میان نیامده است.
براساس صحبت پاک فطرت که عضو کمیسیون عمران مجلس است: « طرح ساخت مسکن ارزان قیمت به این صورت است که شهرداری‌ها بر اساس جمعیت هر شهر اقدام به احداث واحدهای استیجاری کنند. این مهم بدین دلیل است که شهرداری‌ها از نظر منابع مالی خودکفا هستند.»
پاک فطت همچنین خاطرنشان کرد: «از سویی دیگر، احداث هزار واحد خانه با قیمت هر متر چهار تا پنج میلیون تومان برای شهرداری‌ها که دارای زمین، پروانه ساخت و نیروی فنی هستند، به نسبت پروژه‌های عمرانی که انجام می‌دهند، مبلغ قابل توجهی نخواهد بود. شهرداری‌ها با این کار می‌توانند با این طرح از اقشار آسیب پذیر و محروم جامعه حمایت کرده و مبلغ ناچیزی را به عنوان اجاره بها دریافت کنند.»
محتوای طرح ساخت مسکن ارزان قیمت
متن طرح احداث مسکن ارزان قیمت به شرح زیر است:
ماده ۱: شهرداری‌ها با جمعیت 250 هزار نفر و بیشتر باید هر ساله به تعداد مسکن استیجاری که در ماده 2 آمده است، اقدام به ساخت خانه کنند. این واحدهای احداث شده باید به افراد بومی همان شهر به ویژه جوانانی که تازه ازدواج کرده‌اند و نیازمند مسکن هستند، اجاره داده شود.
ماده ۲: حداقل تعداد واحد مسکونی قابل ساخت در هر سال عبارتند از:
- کلان شهر تهران سالانه 5 هزار واحد مسکونی
- کلان شهرهای ۲ تا 4 میلیون نفر جمعیت 3۰۰۰ واحد مسکونی
- کلان شهرهای ۱ تا ۲ میلیون نفر جمعیت ۲۰۰۰ واحد مسکونی
- شهرها با جمعیت 5۰۰ هزار تا یک میلیون نفر سالانه ۱۰۰۰ واحد مسکونی
- شهرداری‌های بین 250 هزار تا 500 هزار نفر جمعیت سالانه 500 واحد مسکونی
تبصره: هر واحد بین ۷۰ تا ۱۰۰ متر مربع متراژ دارد.
ماده ۳: برای مدیریت خانه‌های احداث شده باید واحدی به نام املاک و مستغلات در صورت نبود در چارت شهرداری‌ها تشکیل شود که وظیفه آن نظارت بر واحدهای احداث شده و اجاره آن‌ها است.
ماده ۴: شرایط اجاره و میزان مال الاجاره باید به صورت ماهانه توسط شهرداری به شورای اسلامی همان شهر اعلام شود و سپس بعد از تأیید به مرحله اجرا برسد.
تبصره: میزان مال الاجاره به میزان ۲۰ درصد زیر قیمت بازار مسکن همان شهر در سال جاری خواهد بود.
تبصره: حداکثر مدت اجاره برای هر خانواده سه سال است.
تبصره: موارد مربوط به شهرسازی اعم از مُشرفیت، مَحرمیت، برنامه‌های مصرف بهینه انرژی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید، باید براساس ضوابط طرح تفصیلی اعمال شوند.
تبصره: باید در ساخت این واحدها آیین نامه زلزله به طور کامل در نظر گرفته شود.
نکته: نحوه تأمین مالی احداث واحدهای مسکونی در طرح ساخت مسکن ارزان قیمت از سوی شهرداری‌ها پیش‌بینی نشده است. این موضوع می‌تواند پاشنه آشیل این طرح باشد.
منبع: خبرگزاری مهر
