شاید تا بحال برایتان پیش آمده باشد که بشنوید: اِرگونومیِ درستی در این مکان یا در مبلمان فضا وجود ندارد. ممکن است تعریف درستی از ارگونومی نداشته باشید، اما واقعا ارگونومی چیست؟
ارگونومی یعنی «علم تلفیق کار و شرایط کار با ویژگی‌ها و نیازهای انسانی»، یا به نوعی می توان گفت ارگونومی علاوه بر کاهشِ آسیبهای ناشی از شغل های سخت و هزینه‌های خدمات درمانی، تاثیر بسزایی در افزایش بهره‌وری و راندمان و همچنین افزایش کیفیت محصول و حتی فراتر بر زندگی شخصی و سلامتی افراد خواهد داشت.
حال با شناخت فضای ارگونومی می توان تعریف مختصری از علم بیونیک داشت. درواقع علم بیونیک نوعی خلاقیت‌شناسی طبیعت یا الگوگیری از سامانه‌ها، ساختارها و سازوکارهای طبیعت و موجودات زنده برای ابداع و اختراع، پدیدآوردن فناوری و حل مسائل فنی است. در طراحی بیونیک از سیستم و عملکرد عناصر طبیعی بیشتر در ایده‌های اولیه و ساختارها استفاده می‌شود.
با یک طراحی تلفیقی از بیونیک و رعایت الگوهای ارگونومیکی می توان یک فضای مناسب را برای محیط کار ایجاد کرد، به طور مثال: با یک صندلی بیونیکی خلاقانه امکان نشستن در حالی که ایستاده اید وجود خواهد داشت. سوال می کنید چطور ممکن است که در حال ایستادن نشست؟ پاسخ را بررسی خواهیم کرد.
آسیب های ناشی از سختی کار
آسیب های اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار، از جمله بزرگترین مشکلات بهداشتی شغلی در کشورهای صنعتی و در حال توسعه است که در اثر وضعیت های بدنی نامناسب کاری رخ داده و کاهش بهره وری در صنایع را منجر می شود. طبق گزارشات و آمار سال 96 و تحقیقات انجام شده نشان داده است حدود 60 تا 90 درصد مراجعات به مراکز خدمات بهداشتی و درمانی ناشی از استرسهای و آسیبهای مرتبط با کار بوده که متأسفانه اغلب پنهان مانده اند.
بدیهی است که بیشتر کارگران تمام ساعاتی که مشغول به کار هستند در حالت ایستاده قرار داشته و در این حالت عضلات پایین تنه، پاها، کف پا و کمر بیشترین نیرو را تحمل می کنند و بنابراین در این قسمتها به علت خستگی بالای ناشی از حمل بار و ایستادن طولانی مدت، احتمال بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی وجود دارد. طبق آمار نزدیک به 75 درصد از کارکنان دارای مشکلات عدیده در ناحیه کمر و پا هستند ،علاوه بر این می توان این نکته را نیز بیان نمود که با بالا رفتن سن اشخاص معضلات و آسیب پذیری آنها در برابر صدمات ناشی از کار بیشتر خواهد بود. از این رو برای کاهش ریسکهای ناشی از تجمع خستگی، بهبود سیستم کاری همچون کار چرخشی، برای کاستن این نیرو و افزایش بازدهی نیروی کاری چاره ای بایستی اندیشیده شود.
در طی سالیان اخیر، نوآوری و تکنولوژی به شدت رشد کرده است و قطعاتی تولید شده که کمک شایانی به بهره وری کاری کارگران و کسانی که در طی روز فعالیت کاری زیادی دارند و ارتقای کیفیت زندگی آنها می کند. از جمله این محصولات جدید، صندلی های پوشیدنی ارگونومیکی قابل حمل است که در بازار صنعتی جهان و توسط برند های متنوعی عرضه می شوند.
سوالی که مطرح می شود این است که اساسا صندلی های بیونیکی چطور می توانند موجب پیشگیری از آسیبهای عضلانی و مفصلی حاصل از فعالیت در محیط کار شوند؟ پاسخ این است: کاهش خستگی.
در واقع دو نوع خستگی است که در محیط کار حاصل می شود، خستگی جسمی و ذهنی. خستگی ذهنی زمانی است که نیروی کاری از انجام حرکات و کار تکراری خسته می شود و خطا در کار او بروز می کند و خستگی فیزیکی زمانی رخ می دهد که فعالیت ماهیچه ها پیش از روند طبیعی احیای ماهیچه دچار آسیب شوند. گفتنی است که خستگی های ذهنی و جسمی و مزایایی که توسط ابزارهای کمک سلامت فراهم می شود به سرعت در حال تبدیل شدن به موضوع اصلی در حوزه صنعت پزشکی است. به گفته پیشگامان این تکنولوژی، صندلی ارگونومیکی محافظ عضلات و مفاصل ران در هنگام کار در صنعت بوده و صندلی های سنتی و و دیگر وسیله هایی که پشتیبانی کمتری برای انسانها فراهم می کنند را تحت شعاع قرار داده است .به طور کلی کاربرد اصلی این محصول در مواردی است که بارها و دستگاههای سنگین به صورت دستی توسط افر اد جا به جا می شوند و کاری که این محصول انجام می دهد کاهش فشار نیروهای وارده در ناحیه کمر است. این صندلی حرکات کاربر را تقویت کرده و پشتیبانی می کند. در واقع هدف اصلی از سرمایه گذاری بر روی این محصول، کاهش نیروی کار یا تسریع و افزایش تولید نیست، بلکه باعث کاهش آسیب هایی است که در دراز مدت بر اثر سختی کار و حوادث ناشی از آن رخ می دهد.
پیدایش صندلی های بیونیکی و رباتیک
دانشمندان در تلاش برای یافتن ابزار ها و ماشینهای بیونیکی و روبوتیکی ، همواره حفظ سلامت کاری استفاده کننده را در ذهن داشته اند. دکتر Peter Heiligensetzer، مدیر اجرایی سیستمهای بیونیکی در آلمان که دارای سابقه طولانی در ساخت انسانهای رباتی دارد، بیان می دارد که: «با شنیدن نام این صندلی نبایستی این انتظار ایجاد شود که انسانی خارق العاده با ویژگی هایی منحصربفرد را خواهیم داشت، بلکه این محصول به لحاظ ارگونومی نیروی کار را پشتیبانی کرده و از خطرات ناشی از حرکات ناگهانی که باعث آسیب های کوتاه مدت و بلند مدت در ناحیه عضلات و مفاصل می شود پیشگیری می کند.»
در برخی از محیط های کاری بسیار شلوغ که فضای کافی برای تعداد زیادی صندلی وجود ندارد، کارگرانی هستند که حد اقل 10 ساعت در روز در حال جنب و جوش بوده و فرصت کمی برای نشستن پیدا می کنند. در چنین وضعیتی نیروی فیزیکی آنها در موقعیت های غیر ارگونومیک صرف می شود. بنابراین صندلیهای ارگونومیکی این فرصت را به کارگران می دهد تا با نشستن بر روی آن در حین کار و استراحت به بهبود سلامت خود کمک کرده و کار خود را به نحوی بهینه به انجام برسانند.
شلوار بیونیکی noonee:
یک شرکت سوئیسی به نام noonee از این فرصت برای ایجاد یک نام تجاری برای خود در بازار بیونیکی استفاده کرد و این شرکت ایده ای در ذهن داشت با عنوان: «به مردم کمک کنیم تا بدون نیاز به صندلی به راحتی بنشینند.»
ماموریت این شرکت سوئیسی این بوده است که شرایطی فراهم آورد که به موجب آن کارکنان کمترین میزان غیبت را در کار داشته باشند و از انجام کار در وضعیت غیر ارگونومی در محیط کار جلوگیری شود. با توسعه در تولید و استفاده از صندلی قابل پوشش این شرایط برای کارکنان فراهم است که بدن خود را در موقعیت مناسب قرار داده و هر لحظه که احساس نیاز کردند بنشینند. با اینکه Noonee و ofrees جزء پیشگامان این تکنولوژی هستند، ولی دیگر برند های الکترونیکی مرتبط به دنبال آن به سرعت این تقاضای بازار را دنبال کردند. به گفته پیشگامان این تکنولوژی افراد لباس های خنده داری به تن می پوشند که مانند یک وسیله رباتیک و همانند یک شلوار می باشد و به عنوان پشتیبانی برای نگه داری کمر افراد عمل کرده و راحتی افراد را در هنگام نشستن فراهم می کند. همانقدر که ممکن است این وسیله خنده دار به نظر برسد این شلوار بیونیکی ثابت کرده است که تاثیرات مثبتی بر روی سلامتی افراد دارد.
این صندلی به عنوان محافظ عضلات و مفاصل ران در هنگام کار در صنعت می باشد. کاربری اصلی این محصول در مواردی است که بارهای سنگین و دستگاهها به صورت دستی جا به جا می شوند و کاری که این محصول انجام می دهد کاهش فشار نیروهای وارده در ناحیه کمر است. این صندلی حرکات کاربر را تقویت کرده و پشتیبانی می کند. اصلی ترین سرمایه گذاری که بر روی این محصول صورت می گیرد به جهت کاهش نیروی کار یا افزایش تولید نیست بلکه باعث کاهش دراز مدت حوادثی می شود که در اثر سختی کار و حوادث ناشی از آن رخ می دهد.
ظاهر بیرونی این صندلی ها مانند یک قاب پلاستیکی به نظر می رسد که توسط تسمه های چرمی پشتیبانی می شود، به نحوی که فرد وقتی آن را می پوشد بدن او را صاف و مستقیم نگه داشته و در عین حال فرد در آن احساس راحتی می کند.
در حالی که فرد این لباس را به تن دارد راه رفتن، گشت و گذار کردن و انجام کارها برای او به آسانی قابل انجام است بدون اینکه وسیله برای او دست و پا گیر باشد. هر نوار پلاستیکی از این محصول به طور استراتژیکی در قسمتهایی از بدن قرار می گیرد تا به لحاظ ارگونومی به آن قسمت از بدن کمک کند. هنگامی که فرد این لباس را پوشیده و می خواهد بنشیند یا خم شود صندلی پشت زانو های فرد قفل می شود. دستگیره هایی متصل به پاشنه در این صندلی وجود دارد که فشار را از زانوی فرد بر می دارد. دو صفحه بزرگ موجود در زیر باسن این امکان را فراهم می کند که فرد در صورت نیاز بتواند بنشیند.
این وسیله برای کارکنان و کارگرانی که اغلب وقت خود را در محیط کار می ایستند و یا کسانی که از زانوهای خود زیاد استفاده کرده و یا جعبه جابه جا می کنند، بسیار مفید و کمک کننده است. همچنین این صندلی قادر است 220 پوند را به ازای هر پا تحمل کند.
مزایای استفاده از این صندلی
1.کاهش درد:
فکر کردن به کارگران خط مونتاژ که برای ساعتهای متمادی روی پا می ایستند، بسیار درناک است. در واقع ایستادن برای طولانی مدت موجب درد و ناراحتی به خصوص در عضلات پا، کف پا و زانو، می شود. آمار نشان می دهد که زنان میزان درد بیشتری را در پاها حس می کنند و ناراحتی های حاصل از آن ، معمولا با فشار بر روی مفاصل همراه با گردش خون ضعیف در اندامهای تحتانی صورت می گیرد. استفاده از این صندلی به کاهش فشار در مفاصل و بازگشت گردش خون به سمت قلب می تواند کمک کننده باشد.
2. کاهش خستگی:
افراد هنگامی که در وضعیت ایستاده قرار می گیرند بیشتر فشار بر روی ماهیچه های پا و پایین تنه ایجاد می شود این عضلات نیازمند اکسیژن و ماده مغذی هستند که از طریق گردش خون، در بدن فراهم می شود. در صورت بروز گردش نا مناسب خون بدن ،حرکت غیر ممکن شده و انقباض پاها و عضلات کمر را باعث می شود . بنابراین استفاده از این صندلی به عضلات اجازه استراحت داده و تاخیر در بروز خستگی و در پی آن افزایش راندمان کاری را سبب می شود.
3. تنظیم موقعیت ستون فقرات:
ستون فقرات کارگران در حالت ایستاده، معمولا به مرور زمان در وضعیت مناسبی قرار نمی گیرد. در این حالت ایجاد انحنای غیر طبیعی در ناحیه کمر باعث بروز درد و ناراحتی در کمر می شود. استفاده از این صندلی که به سمت جلو حرکت می کند کمک می کند تا انحنای کمر در وضعیت مناسب قرار گیرد و خطر ابتلا به درد و ناراحتی را کاهش می دهد.
ایجاد وضعیت مناسب:
استفاده از این صندلی امکان تحرک سریع و آسان را در موقعیت های مختلف فراهم می کند. با قرار گرفتن در حالتی بین نشسته و ایستاده به واسطه این دستگاه از فشار ناشی از کار می کاهد و بدن فرد در موقعیت مناسب خود قرار می گیرد
ارتقای تحرک و دسترسی:
برخی از کارهایی که در کارخانه ها و بخصوص در صنعت مونتاژ صورت میگیرد نیازمند کار بر روی سطوح بالاتری از سطح زمین میباشد. برای این مشکل معمولا راهی که اندیشیده شده صندلی های بلند است. قرار گرفتن صندلی بیونیکی فرد را در حالت بین نشسته و ایستاده قرار می دهد و جایگزینی برای این نوع صندلی ها می باشد و در عین حال فرد به راحتی می تواند حرکت کند.
بهترین صندلی های بیونیکی موجود در صنعت پزشکی:
اگر در محیطی پزشکی کار می کنید و به ویژه در بخش اتاق عمل و جراحی ها مشغول به فعالیت می باشید نوعی منحصر بفرد از شلوار های بیونیکی برای شما وجود دارد. جراحان معمولا چندین ساعت در اتاقهای عمل مجبور هستند بایستند لذا شلوارهایی سبک وزن و با دوام بیونیکی اجازه می دهد که ساعت ها از عضلات شما محافظت شده و آرامش را در حین عمل جراحی برای شما فراهم آورد. این یک انقلاب ارگونومیک در زمینه پزشکی است چرا که بسیاری از جراحان از آسیب کمر و زانو رنج می برند. این شلوار کمک می کند تا پزشکان بدون احساس خستگی چندین ساعت روی پای خود بایستند. در عین حال این مساله بسیار مهم است که قبل از تهیه این محصول نکاتی را مد نظر قرار دهیم.
به طور کلی عملکرد، ارزش و هزینه از گزینه های بسیار مهم به هنگام سرمایه گذاری در هر محصولی می باشد. اگر مشتاق هستید تا این شلوار بیونیک را داشته باشید قبل از تصمیم نهایی بایستی بررسی کنید که بهترین محصول موجود در بازار کدام است؟ این محصول برای چه قشری طراحی شده است؟. این صندلی برای کارگرانی که تحت شرایط سخت کاری قرار دارند و یا در کاربری های پزشکی، یا کسانی که در ناحیه کمر جراحی داشته اند و یا زانو های ضعیفی دارند ؟؟؟
شما بایستی مطمئن شوید که شلوار بیونیکی شما دارای ساختار ارگونومی صحیحی در مقایسه با ساختار بدن شماست. شما به وسیله ای نیاز دارید تا پشت شما ، زانو ها، مفاصل ران و پاهای شما را در حین کار کردن نگه دارد. به تمامی موقعیت هایی فکر کنید که بدن شما در هنگام بلند کردن یک بسته سنگین یا برداشتن یک شی از قفسه های یک انبار به خود میگیرد. این وسیله بهترین دوست شما خواهد بود تا شما کمر خود را نچرخوانید.
موضوع مورد اهمیت بعدی قیمت گذاری می باشد. شخصی که می خواهد این لباس را تهیه کند باید بداند که قرار است یک لباس چند صد دلاری خریداری کند. از آنجایی که توسعه این فن آوری هنوز در دوران طفولیت خود به سر می برد، شرکت های مسئول این اختراع ممکن است مبلغ زیادی برای این محصول در نظر داشته باشند. چشم از این بازار بر ندارید، قطعا در طول زمان قیمت ها کاهش پیدا خواهد کرد.
با وجود اینکه این وسیله روبوتیک ممکن است شبیه ابزاری متعلق به آینده به نظر برسد اما در حال حاضر تبدیل به پاسخگویی به مشکلات ارگونومی کارگرانی شده است که میلیونها نفر از آنها در سراسر دنیا مشغول به کار هستند.
منبع:
-
-
-
-
-
-
-
