چرا یلدا جزء تعطیلات ملی نیست؟ پاسخ به این پرسش هر چیزی که باشد، نمی‌توان از ارزش‌های معنوی و عمیق شب چله در تاروپود ایرانیان گذر کرد. پس تا جایی که می‌توانید بیدار بمانید، نه به گذشته فکر کنید و نه به آینده، یلدا طولانی‌ترین شب سال است و مصداق بارز زمان حال!
این سنت فوق‌العاده زیبا که سینه به سینه و نسل به نسل از ایرانی به ایرانی منتقل شده است، هر سال باشکوه‌تر از سال قبل برگزار می‌شود. به ویژه امروزه که چیدمان و دکوراسیون منزل برای مردم اهمیت بیشتری پیدا کرده است، تزیین سفره شب یلدا به یک دغدغه اساسی تبدیل شده است. اما چگونه می‌توان با یک چیدمان عالی همه مهمانان را سَر شوق آورد؟ و چه تمهیداتی را باید در زمان همه‌گیری ویروس کرونا انجام داد؟ با ویکی ساختمون همراه باشید.
یلدا چه شبی است؟
در بسیاری از نقاط دنیا، روزهای منتهی به پایان پاییز و شروع فصل زمستان، مصادف با کریسمس است. اما در همین ایام، ایرانیان سرگرم یک سنت باستانی زرتشتی به نام «شب یلدا» هستند. انقلاب زمستانی و طولانی‌ترین شب سال را یلدا می‌نامند. در تقویم فارسی، یلدا آخرین روز ماه آذر و مصادف با 21 دسامبر است. این شبی است که همه ایرانیان برای گذراندن وقت با خانواده و دوستان تا دیر وقت بیدار می‌مانند. یلدا به غیر از ایران در تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و ازبکستان نیز مشاهده می‌شود.
اهمیت شب یلدا
شب یلدا یا همان شب چله از آیین زرتشت نشأت گرفته و در زبان سریانی به معنی «تولد» است. از آنجا که پس از یلدا روزهای سال به آرامی طولانی‌تر می‌شوند، این جشن تولد خورشید به عنوان نمادی از نور است که تاریکی را تسخیر می‌کند و شر (اهریمن) را به کنار می‌زند. در شعر فارسی، شب یلدا نمادی از گذر تنهایی، انتظار و جدایی از یک عزیز است. به همان روشی که نور بر تاریکی پیروز می‌شود، انتظار و تنهایی نیز تمام شده و خوبی‌ها بر همه چیز غالب می‌شوند.
تاریخچه شب یلدا
ایرانیان باستان برای امرار معاش خود به کشاورزی وابسته بودند و با توجه به تغییر فصل مجبور به کاشت و برداشت بودند. به تجربه، آن‌ها آموختند که روزهای طولانی‌تر و نور گرم خورشید به محصولات آن‌ها کمک می‌کند و ماه‌های برداشت روزهای کوتاه‌تر و شب‌های طولانی‌تر را به ارمغان می‌آورد. آن‌ها دریافتند که بعد از طولانی‌ترین شب سال، ساعات روز بیشتر می‌شود.
میتراییست‌ها معتقد بودند که میترا، خدای نور و حقیقت پارسی، از مادری باکره در صبح طولانی‌ترین شب سال یعنی یلدا به دنیا آمد. گفته شد كه میترا از نوری كه از درون كوه‌های البرز بیرون آمد متولد شد و این نماد خدای خورشید است كه بر قدرت تاریكی غلبه می‌كند. ایرانیان باستان در طول شب در غارها جمع می‌شدند تا در سحرگاهان با هم شاهد معجزه غلبه نور بر تاریکی باشند. آن‌ها می‌گویند آداب و رسوم مربوط به شب چله در دوران باستان برای محافظت از مردم در برابر شر بوده است.
تزیین سفره شب یلدا
برای اینکه بتوانید طولانی‌ترین شب سال را به بهترین شکل ممکن جشن بگیرید، مراحل زیر را دنبال کنید:
1- محل مناسب را انتخاب کنید
در گذشته سفره شب یلدا روی کرسی انجام می‌شد. افراد دور کرسی می‌نشستند، پتو را روی خود می‌کشیدند و پاهای خود را به زیر کرسی می‌بردند تا گرم شوند. کرسی آنقدر گرم و لذت‌بخش است اگر فردی تجربه آن را داشته باشد خوب می‌داند که هیچ وقت نمی‌خواهد از زیر کرسی بیرون برود. سفره شب یلدا روی کرسی چیده می‌شد و افراد دورتادور کرسی می‌نشستند و یک فضای گرم و دوستانه را ایجاد می‌کردند.
مطلب پیشنهادی: چیدمان خانه برای عید نوروز و طراحی خانه ای با حال و هوای سال نو
امروزه فقط روستاها و شهرستان‌های کوچک در مناطق سرد، از کرسی استفاده می‌کنند. اغلب در شهر افراد بر روی میز یا روی زمین اقدام به تزیین سفره یلدا می‌کنند. چیدمان سفره یلدا می‌تواند روی میز ناهاخوری و میز جلو مبلی انجام شود. همچنین برخی افراد روی اُپن آشپزخانه فرآیند چیدمان را انجام می‌دهند.
2- مواد غذایی مخصوص شب چله را انتخاب کنید
نکته اصلی در اینجا تهیه میوه‌های قرمز به ویژه هندوانه و انار است. خوردن هندوانه قرار است شما را از سرماخوردگی زمستان مصون نگه دارد. پوست انار نمادی از تولد یا طلوع است در حالی که دانه‌های سفید آن نماد درخشش زندگی در وجود انسان است.
در حالی که خرمالو، سیب و سایر میوه‌های پاییزی مانند انگور نیز ممکن است در تزیین میز شب یلدا مورد استفاده قرار گیرند، اما هندوانه و انار میوه‌های اصلی هستند. تهیه آجیل و خشکبار (میوه خشک) برای میان وعده در طول شب نیز ضروری است. سرو نوشیدنی مانند چایی هم که در پذیرایی ایرانی بدون شک انجام می‌شود.
3- از دیوان حافظ راهنمایی بگیرید
سنت فال گرفتن از دیوان حافظ در شب یلدا انجام می‌شود. پس چشمان خود را ببندید، سؤالی بپرسید، دیوان حافظ را به طور تصادفی باز کنید و شعر را بخوانید و تفسیر کنید. این کار احساسی مثبت را در فضا منتقل می‌کند. همچنین، سایر آثار ادبیات فارسی مانند شاهنامه و داستان‌های جذابش مثل خسرو و شیرین یا لیلی و مجنون را بخوانید.
به طور کلی، شعر خوانی در کنار نواختن موسیقی یک کار اجتناب ناپذیر در شب چله است. هدف این فعالیت‌ها گسترش هرچه بیشتر فرهنگ ایرانی و پرداختن به ادبیات و هنر و سپاس گذاری از طبیعت (مواد خوراکی) است. ناگفته نماند، می‌تواند به جای دیوان حافظ از قرآن، انجیل، اوستا و دیگر کتاب‌ها با ارزش و معنوی بهره ببرید.
4- رومیزی مناسب را انتخاب کنید
بعد از انتخاب محل، مواد خوراکی و وسایل فرهنگی و ادبی، حال زمان چیدمان سفره شب چله است. اگر به سفره یا رومیزی علاقه دارید، بهترین آن را روی میز یا روی زمین قرار دهید. انتخاب سفره یا رومیزی به سلیقه و علاقه شما بستگی دارد. نیاز نیست گران‌ترین محصولات را خریداری کنید، مهم این است که شب یلدا در کمال سادگی و به دور از مادیات سپری کنید.
سفره‌های حریر و ابریشم بسیار زیبا هستند اما قیمت بیشتری دارند. می‌توانید روی سفره را با گل های تازه یا خشک شده تزیین کنید تا نهایت زیبایی و احترام به مهمانان حاصل شود. فقط یادتان باشد، از تجملات بیهوده که می‌تواند شخصیت شما را طوری دیگر جلوه دهد، دوری کنید. مفاهیم فرهنگی شب چله موضوع است نه آن چیزهایی که در سفره چیده می‌شوند!
5- تزیین سفره یلدا را آغاز کنید
وسایل پذیرایی خود را از کمد بیرون بیاورید. اگر آجیل‌خوری و ظروف میوه‌خوری سنتی داری که باید بهتون تبریک بگوییم! زیرا می‌توانید ماهیت فرهنگی و باستانی صنایع دستی را وارد سفره شب یلدا کنید. لازم است به اندازه نفرات، پیش دستی، قاشق، چنگال و چاقو آماده کنید. میوه‌ها را در کنار هم و در یک سینی بزرگ به صورت بریده شده قرار دهید.
می‌تواند برای راحتی هر چه بیشتر هم انارها را دون کنید و در داخل یک کاسه بریزید. اگر دیوان حافظ دارید، آن را در وسط سفره قرار دهید و در طرف راست سینی میوه و در سمت چپ نیز کاسه آجیل را قرار دهید. اگر از میوه‌های دیگر مانند انگور یا نارنگی استفاده می‌کنید، آن‌ها را در اطراف سفره بچینید، زیرا آن‌ها عناصر اصلی تزیین سفره شب یلدا نیستند.
سپری کردن یلدای 99 با همه‌گیری ویروس کرونا
برخی از افراد پیشنهاد می‌کنند که شب یلدا را به صورت آنلاین برگزار کنند، مثلاً از طریق واتسآپ، اسکایپ و دیگر پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی! این کار می‌تواند از شیوع ویروس کرونا جلوگیری کند. اما ماهیت اصلی این روز دورهمی چهره به چهره است. به همین دلیل بسیاری از خانواده‌های علاقه به دیدار فیزیکی دارند. برای این دست از دوستان بهترین کار این است که از تجمعات با تعداد نفرات زیاد خودداری شود و نهایت دو خانواده به دیدار یکدیگر بروند. رعایت فاصله اجتماعی ضروری است و تماس دست جلوگیری شود. به هر روی، حفظ سلامتی مهمتر از هر رویداد ملی و اجتماعی است.
تا ساعات آخر شب بیدار بمانید!
از اینکه در نزدیکی عزیزان‌تان هستید سپاسگزار باشید، از برکات گذشته ابراز شکر کنید و برای سلامتی و سعادت در روزهای آینده کمی دعا کنید. انار را دون کنید، هندوانه‌ها را ببرید و زیباترین لباس خود را به تن کنید. موهای‌تان را شانه و اگر بانویی سَرزنده هستید، موهای‌تان را باز کنید و یا یک گل سر قرمز به سادگی از پشت ببندید. چله همه چیز درباره سادگی، ارزش محبت و سپاسگذاری است. یک شب فوق‌العاده از جهان باستان که دنیای مدرن و تکنولوژی بی‌سروپیکر دنیای امروز را از ریشه به دو نیم می‌کند!
