از گذشته های دور، آتش و گرما و روشنایی حاصل از آن، عاملی حیاتی در زندگی بشر بوده است. اما این نعمت بزرگ، همیشه بی خطر نبوده و در صورت عدم مهار آن ، خسارات سنگینی به جان و مال انسان ها وارد کرده است. بشر متمدن به مرور دریافت که باگرفتن یکی از اضلاع مثلث آتش ، یعنی اکسیژن، سوخت ، یا گرما ، می تواند آتش را مهار کند. ابتدایی ترین راه برای این امر، پاشیدن آب یا ریختن خاک بر روی آتش بود. با پیشرفت تکنولوژی، این آب از سطل ها و ظروف، به شلنگ های آتش نشانی راه پیدا کرد که به لطف قدرت پمپ های آتش نشانی، قادر بودند آب را با فشار زیادی بر محل آتش سوزی بپاشانند.
اما به مرور زمان با توسعه ساختمان ها، دریافتند که شلنگ آتش نشانی که از بیرون ساختمان می آید همیشه جوابگو نیست و به همه نقاط ساختمان های بزرگ دسترسی ندارد. پس باید سیستمی به کار برده می شد که بتواند آب را از داخل ساختمان روی آتش بپاشد و در واقع بخشی از تاسیسات خود ساختمان باشد. در اینجا بود که اسپرینکلرها ظهور کردند.
از سال ۱۸۷۴ میلادی که اسپرینکلر (آب فشان) توسط “هنری پارملی” اختراع شد، این وسیله نسبتاً ساده که گروهی از صاحب نظران آن را به عنوان بهترین و کارآمدترین وسیله ایمنی ساخته شده تا به امروز می دانند، با استفاده از تجهیزات رایج در شبکه های لوله کشی نظیر شیرآلات ، لوله و اتصالات مربوطه با هدف حفظ جان و مال افراد در برابر حریق به کار گرفته شده است.
جالب است بدانیم هیچ ساختمان مجهز به سیستم اسپرینکلر دچار خسارت سنگین نشده و تاکنون مرگ ناشی از حریق در خانه های دارای اسپرینکلر در انگلستان گزارش نشده است.
در سال ۱۸۹۶ میلادی پس از کسب مقبولیت و محبوبیت سیستم های اسپرینکلر در ایالات متحده آمریکا، جهت هماهنگ نمودن و یکپارچه سازی طراحی ، کارخانجات تولید کننده اسپرینکلر، شرکت های بیمه و سازمانهای آتش نشانی، ائتلاف ملی حفاظت از حریق (National Fire Protection Association) یا NFPA را تشکیل دادند. اولین مجموعه تهیه شده با کد ۱۳ به سیستم های اسپرینکلر اختصاص یافت. امروزه NFPA نزدیک به ۳۰۰ کد در زمینه های مختلف ایمنی منتشر نموده است.
سیستم های آتش نشانی به چهار نوع تقسیم می شوند
سیستم لوله تر (Wet Pipe System)
در این سیستم آب تحت فشار، درون لوله تا پشت اسپرینکلرها ،موجود است، به محض افزایش حرارت محیط و باز شدن اسپرینکلر، آب تخلیه می شود. از امتیازات این سیستم می توان به سرعت بالا و هزینه های پایین نصب، تعمیرات و نگهداری اشاره کرد. در اکثر مناطقی که خطر یخ زدگی آب وجود ندارد، سیستم تر اولین انتخاب طراح است.
سیستم لوله خشک (Dry Pipe System)
در این سیستم از هوای فشرده درون لوله ها استفاده می شود، به محض فعال شدن اسپرینکلر، هوای فشرده تخلیه شده و افت فشار درون لوله باعث باز شدن شیر سیستم، سپس ورود آب به شبکه لوله کشی و در نهایت تخلیه شدن از اسپرینکلر باز شده می شود. سرعت عمل این سیستم به نسبت سیستم تر پایین تر بوده و به همین دلیل محدوده طراحی(Design Area) گسترده تری در محاسبات هیدرولیکی در نظر گرفته می شود.
سیستم پیش عملگر (Preaction System)
در این سیستم از تجهیزات اعلام حریق بعنوان وسایل و ادوات کمکی و تکمیلی استفاده می شود، در مکان هایی که احتمال تأثیر منفی آب بر روی تجهیزات وجود دارد، از این سیستم استفاده می شود.
سیستمهای Preaction به سه روش قابل اجرا هستند
1. Non Interlock: آب هنگامی به درون لوله ها وارد می شود که سیستم اعلام حریق یا یکی از اسپرینکلرها فعال شوند،در این سیستم از هوای فشرده با حداقل فشار ۷ psi استفاده می شود.
2. Single Interlock: ورود آب به این سیستم ،فقط با تشخیص سیستم اعلام حریق صورت می گیرد و باز شدن اسپرینکلر تأثیری بر عملکرد سیستم ندارد.
3. Double Interlock: در این سیستم ورود آب به شبکه لوله کشی نیازمند تشخیص سیستم اعلام حریق و باز شدن اسپرینکلر می باشد، در این سیستم نیز از هوای فشرده با حداقل فشار ۷ psi استفاده می شود.
سیستم سیلابی (Deluge System)
در این سیستم تمامی اسپرینکلرها باز (Open sprinkler) بوده و فرمان ورود آب به شبکه توسط سیستم اعلام حریق به شیر کنترل ارسال می شود.
انتخاب صحیح سیستم اسپرینکلر، نقش بسزایی در افزایش بازده و کارایی، کاهش هزینه های نصب ، راه اندازی ، نگهداری و محاسبات هیدرولیکی سیستم خواهد داشت.
منابع:
کتاب طراحی و اجرای سامانه های محافظت ساختمان در مقابل حریق، نشر نوآور، مولفین: علی فاضل، پیمان ابراهیمی
-
-
-
-
-
-
-
