ابزارآلات ساختمانی بسته به نوع عملکردشان برای کار خاص کاربردهای متفاوتی دارند. قطعاً ابزارآلات در بیشتر کارهای ساختمانی اعم از اندازه‌گیری، برش، مخلوط کردن، حفر، تخریب و موارد دیگر به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند. ابزارهای تخصصی در هر مرحله از ساخت و ساز به کمک استادکاران و کارگران آمده و باعث می‌شوند پروژه مسیر تکامل خود را به درستی طی کند. درواقع، برای هر فعالیتی یک یا چندین ابزار مختلف استفاده می‌شود؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
پرکاربردترین ابزارآلات ساختمانی
در زیر یک به یک به معرفی انواع ابزارهای ساختمانی می‌پردازیم:
چکش: از یک دسته چوبی و قطعه فولادی تشکیل شده است. قطعه فولادی دو سر متفاوت دارد که یک سرش برای وارد کرد ضربه به میخ بوده و سر دیگرش قابلیت برش دارد. چکش‌ها خود به تنهایی به انواع چکش نجاری، چکش آجر، چکش آهنگری و موارد دیگر تقسیم می‌شوند.
دریل: از این ابزار برای سوراخ کردن چوب، فلز و حتی بتن استفاده می‌شود. دریل از نظر منبع برق به دو نوع دریل برقی و شارژی (دارای باتری است) تقسیم می‌شود. اما از نظر کاربرد به دریل چکشی، دریل نمونه‌گیر، دریل همزن، دریل بتن‌کن، و موارد دیگر تقسیم می‌شوند.
مطلب پیشنهادی: معرفی انواع دریل و کاربرد هر یک از آن‌ها در ساختمان سازی
ماله بنایی: ماله شکلی مستطیلی و پهن دارد و از دو قسمت دسته و تیغه تشکیل شده است. از این ابزار ساختمانی برای مسطح کردن، مخلوط کردن، برداشتن یا شکل دهی به انواع مصالح ساختمانی مانند سیمان، گچ و یا ملات استفاده می‌شود. ماله همچنین ممکن است فلزی با دسته چوبی یا کاملا پلاستیکی باشد.
کمچه: کمچه از دسته چوبی و تیغه فلزی تشکیل شده است که به منظور پخش و یکنواخت کردن ملات و همچنین پاشیدن ملات روى سطح کار یا بَندکشى و ماهیچه‌کشى استفاده می‌شود. همچنین کمچه برحسب نوع شکل تیغه به انواع کمچه مستطیلی و ذوزنقه‌ای تقسیم می‌شود. کمچه به عنوان یکی از پرکابردترین انواع ابزارآلات ساختمانی شناخته می‌شود.
دستگاه فرز: روند سنگ‌بُری با استفاده از ماشین فرز انجام می‌شود. این دستگاه با برق کار می‌کند و به انواع فرز عمودی و افقی تقسیم می‌شود. قسمت‌های اصلی ماشین فرز شامل ستون، محور مکانیزم جعبه دنده، جعبه دنده سرعت، میز، بازوی فوقانی، گلویی، صفحه رنده بند و زانوی ماشین است.
اره دستی: این یک ابزار ابتدایی و پرکاربرد ساختمانی است که برای برش چوب و صفحات فلزی کاربرد دارد. این ابزار از دو قسمت به نام‌های دسته چوبی و تیغه بلند فلزی تشکیل شده است که تیغه دارای شیارهای ریز برای برش جوب و فلز است. نحوه استفاده از این ابزار به صورت انجام حرکت‌های رفت و برگشتی است.
«چنانچه نیاز به خدمات دریل کاری دارید؛ می‌توانید درخواست دریل کاری و سوراخ کاری خود را در سامانه ثبت درخواست کارگشا درج نمایید.»
تراز دستی: یک ابزار قدیمی که از چوب یا پلاستیک ساخته شده است و جهت تراز کردن استفاده می‌شود، تراز دستی نام دارد. یک لوله در وسط این تراز قرار دارد که تا حدودی پُر از مایع زرد رنگ است. در این لوله یک حباب هوا به شما کمک می‌کند تا میزان تراز بودن سطح را تعیین کنید. هنگام مشاهده حباب در وسط لوله، سطح به درستی تراز شده است.
الک: الک به عنوان یک ابزار باستانی، هنوز در حوزه ساختمانی بسیار پرکاربرد است. برای دانه‌بندی مقدار مناسب سنگ‌دانه شن و ماسه برای تهیه ملات به الک نیاز است. این ابزار ممکن است به صورت یک الک چوبی ساده (نوع کارگاهی) یا مجموعه‌ای از انواع الک‌های دایره‌ای با اندازه سوراخ‌های مشخص (نوع آزمایشگاهی) باشد.
متر دستی: برای بررسی ابعاد یک فضا و اندازه‌گیری طول، عرض و ضخامت وسایل و تجهیزات از متر استفاده می‌شود. متر دستی یکی از ابزارآلات ساختمانی پرکاربرد است که دارای دو نوع پارچه‌ای و فلزی می‌باشد. همچنین متر برحسب طول ممکن است به پنج متر، ۱۰ متر، ۱۵ متر و یا بیشتر، در بازار برای فروش موجود باشد.
کلنگ: ابزار دستی T شکل دارای یک سَر فلزی، به یک دسته چوبی است. این ابزار گزینه بسیار مناسبی برای خاکبرداری و حفاری به صورت دستی است. دو سَر فلزی کلنگ متفاوت از یکدیگر هستند، یک سَر آن تیز است که برای کَندن زمین و خُرد کردن سنگ استفاده می‌شود و سَر دیگرش که پهن است برای بیرون کشیدن سنگ از زمین کاربرد دارد.
انبر آرماتوبندی: در هنگام کار در کارگاه ساختمانی، جهت برش، کشیدن، بستن آرماتورها و از بین بردن مقدار اضافی مفتول، از انبر آرماتوبندی استفاده می‌شود. این انبر در دو نوع مفتول بر و گازانبر است، مفتول بر برای بریدن اضافه مفتول‌ها کاربرد دارد و گازانبر که سَری تیزی ندارد، جهت بستن مفتول استفاده می‌شود.
شاقول: نمی‌توان تصور کرد که در ساخت‌وساز از این قطعه مهم استفاده نشود! در واقع به یک قطعه نسبتاً سنگین مخروطی شکل فلزی که به یک نخ وصل شده است، شاقول گفته می‌شود. از این وسیله برای تراز کردن سطوح عمودی استفاده می‌شود. حتی امروزه در بازار شاقول‌های لیزری نیز موجود هستند که دقت بسیار بالایی دارند.
کاردک: برای بتونه کاری، پهن و مخلوط کردن مواد مختلفی از ملات گرفته تا رنگ‌ها، از کاردک استفاده می‌شود. کاردک نیز از دو قسمت دسته و تیغه فلزی صاف تشکیل شده است. کاردک از نظر شکل به دو نوع دسته‌دار و بدون دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام بسته به نوع نیاز در امور ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پیچ گوشتی: یکی دیگر از ابزارآلات ساختمانی که در دیگر کارهای فنی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، پیچ گوشتی است. پیچ گوشی از دو قسمت دسته (چوبی یا پلاستیکی) و تیغه فولادی تشکیل شده است. این ابزار برای باز و بسته کردن پیچ کاربرد دارد و دارای انواع پیچ گوشتی تخت (دوسو)، چهارسو، تخت کابینتی، جغجغه‌ای و موارد دیگر است.
پتک: یک ابزار عالی که برای شکستن بتن و سنگ‌های سخت استفاده می‌شود، پتک نام دارد. این ابزار نیز دارای یک دسته چوبی و یک سَری فولادی بزرگ است. به دلیل سنگینی و پهن بودن سَری پتک، می‌توان به وسیله آن نیروی زیادی را به محل مورد نظر وارد کرد. کاربرد اصلی پتک برای تخریب است.
بیل: این ابزار بسیار مفید که شامل یک صفحه فلزی و دسته چوبی است را می‌توان پرکاربردترین ابزارآلات ساختمانی نامید. از بیل برای کندن، پخش، حمل و حتی مخلوط کردن استفاده می‌شود. بیل باغبانی دارای سَری تیز است و برای حفاری استفاده می‌شود، ولی از بیل پارویی که سَری پهن دارد تنها برای حمل خاک استفاد می‌شود.
کاشی‌بُر: وقتی اندازه کاشی‌ها بزرگ‌تر از حد مورد نیاز است، برای برش آن به کاشی‌بُر نیاز است. همچنین اگر نیاز به ابعاد خاصی از کاشی است و یا می‌خواهید از گوشه دیوار از کاشی استفاده کنید، می‌توان از کاشی‌بُر استفاده کرد. این دستگاه، کاشی را به طور دقیق و صاف و در ابعاد مختلف برش می‌دهد.
فرغون: یکی دیگر از پرکاربردترین ابزارآلات ساختمانی که برای حمل مصالحی مانند شن، ماسه یا سایر مواد (ملات) مورد نیاز برای ساخت‌وساز استفاده می‌شود، فرغون است. این وسیله دارای دو دسته، یک مخزن برای حمل مواد، دو پایه ثابت و یک چرخ برای مانور راحت و سریع به اطراف است. همچنین بدنه فرغون تمام فلزی است.
استانبولی: استانبولی ظرف یا تشتی است با دهانه باز است که برای ملات‌سازی و گچ‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. متریال ساخت استانبولی از گالوانیزه است و در ابعاد متفاوتی در بازار به فروش می‌رسد. نکته مهمی که در مورد استانبولی باید بدانید این است که باید وزن کمی داشته باشد تا در هنگام بلند کردن فشار زیادی را بر دستان و کمر فرد وارد نیاورد.
دستگاه جوشکاری: از دستگاه جوشکاری برای اتصالات قطعات فلزی به یکدیگر از طریق حرارت استفاده می‌شود. جوشکاری فرآیندی است که طبق آن الکترود توسط یک قوس الکتریکی با منبع ولتاژ و جریان تعریف شده ذوب می‌شود و دو قطعه فلزی (معمولاً از جنس آهن) را به یکدیگر متصل می‌کند.
سطل بنایی: یکی دیگر از ابزارآلات ساختمانی که برای حمل آب کاربرد دارد، سطل بنایی نام دارد. این سطل اغلب از ورق گالوانیزه ساخته می‌شود و باید ضد آب باشد. برای تهیه ملات، آب پاشی و موارد دیگر که نیاز به حمل آب از بشکه وجود دارد، از سطل استفاده می‌شود. همچنین ابعاد سطل بنایی ممکن است برحسب نیاز متفاوت باشد.
شمشه: یک ابزار بنایی است که از چوب یا فلز ساخته می‌شود و طول زیادی دارد. از شمشه برای صاف کردن و تراز کردن سطوح که به شمشه‌گیری مشهور است استفاده می‌شود. شمشه ملات که برای دیوارچینی استفاده می‌شود، دارای شکل خاصی است که باعث می‌شود کارگر بتواند مقدار ضخامت ملات را حفظ کرده و نمای دیوار را زیبا جلوه دهد.
کلاه ایمنی: از ابزارآلات ایمنی ساختمان می‌توان به کلاه اشاره کرد. این وسیله می‌تواند افراد را از آسیب‌ها و موارد خطرناک نجات دهد. رنگ کلاه ایمنی برحسب موقعیت افراد در کارگاه ساختمانی تعیین می‌شود، برای مثال، کارگران کلاه زرد و مهندسان کلاه سفید دارند. همچنین جنس کلاه نیز باید مقاوم و سبک باشد.
دستکش: برای جلوگیری از تماس مستقیم دست با رنگ و بتن و همچنین در هنگام استفاده از ابزارآلات ساختمانی، استفاده از دستکش ضرروی است. درواقع، به دلیل کار با مواد مختلف، احتمال صدمه و به وجود آمدن عوارض پوستی بسیار شایع است.
اهمیت شناخت ابزارآلات ساخت‌وساز
شناخت نحوه کارکرد و استفاده هر یک از ابزارهای ساختمانی بسیار مهم است. درست است که همه ما نام دستگاه فرز را شنیده‌ایم، اما چند نفر از ما با این دستگاه کار کرده‌اند! تنها در خاطر حفظ کردن یک نام و یک تعریف به تنهایی از اهمیت بالایی برخودار نیست، مهم این است که بتوان نحوه کارکرد ابزار مورد نظر را آموخت.
