گودبرداری یکی از حساس‌ترین و در عین حال مهم‌ترین عملیات‌ها در پروژه‌های ساخت و ساز است. پایدارسازی گود از اصول و استانداردهای خاص خود پیروی می‌کند. انواع مختلفی از پایدارسازی گود وجود دارند که می‌توان با توجه به مقیاس پروژه، جنس خاک و فاکتور‌هایی دیگر نسبت به اجرای یکی از آن‌ها اقدام کرد. یکی از روش‌های پایدارسازی گود استفاده از پشت‌بندهای افقی یا مایل است. در این نوشتار قصد داریم که این روش پایدارسازی گود را بررسی کنیم و روش‌های اجرای، مزایا و معایب آن را هم بیان کنیم.
انواع روش‌های پایدارسازی گود
همانطور که در بالا هم عنوان شد به منظور برآورده سازی شرایط لازم برای پروژه‌های مختلف در شرایط متنوع انواع مختلف از روش‌های پایدراسازی گودها تعریف شده‌اند. به طور کلی اصلی‌ترین روش‌های پایدارسازی گود را می‌توان در 8 مورد زیر خلاصه کرد:
- روش مهارسازی
- روش دوخت به پشت
- روش دیواره دیافراگمی
- روش مهار متقابل
- روش اجرای شمع
- روش سپرکوبی
- روش خرپایی
- روش پشت‌بندهای افقی و مایل
پایدارسازی گود به روش پشت‌بندهای افقی و مایل
روش پشت‌بندهای افقی و مایلی یک روش بسیار خاص از پایدارسازی گود است که در کشور ما به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش مخصوص به کار گیری در گودبرداری‌های عمیق با عرض‌های بسیار کم طراحی شده است.
این روش از پایدارسازی گود به طور کلی شامل سه جزء عمودی، مایل و افقی است. جزء افقی به موازات عرض گود و جزء قائم هم به موازات عمق یا دیواره‌های گود است. جزء مایل هم به منظور ایجاد مقاومت بیشتر در پایدارسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش خاص از پایدارسازی گود در ابتدا در دو طرف محل مورد نظر اقدام به حفاری دو گودال برای جاسازی کردن اجزای عمودی می‌کنند. بعد از جایگذاری اجزای عمودی، حفاری ادامه می‌یابد و اجزای افقی هم با فواصل مشخص از یکدیگر قرار می‌گیرند.
مراحل اجرای پشت‌بندهای افقی و مایل
به طور کلی مراحل اجرای پایدارسازی گود به روش پشت‌بندهای افقی و مایل را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.
مرحله اول
اولین گام در اجرای پشت‌بندهای افقی و مایل قرا دادن شمع‌های صفحه‌ای یا همان جزء عمودی است. شمع یا پیل‌های صفحه‌ای تا رسیدن به عمق مدنظر حفاری و جاسازی می‌شوند.
مرحله دوم
در مرحله بعد و بعد از قرار دادن شمع‌های صفحه‌ای، حفاری شروع می‌شود. حفاری تا رسیدن به مقدار معینی از عمق که از قبل مشخص شده است ادامه می‌یابد. با رسیدن به عمق مد نظر، محل نصب اولین پشت‌بند که فاصله کمی هم با سطح زمین دارد مشخص می‌شود.
مرحله سوم
با رسیدن به این عمق اولین پشت‌بند افقی نصب می‌شود. همانطور که در شکل مشاهده می‌کنید، پشت‌بند همراه با والر و سفت کننده نصب می‌شود که در مجموع استرات نامیده می‌شود.
مرحله چهارم
فرایند حفاری و جایگذاری پشت‌بند‌ها به طور پی در پی تا عمق از قبل مشخص شده ادامه می‌یابد تا اینکه مقدار مطلوبی از پشت‌بند‌ها نصب شوند.
مزایا و معایب استفاده از پایدارسازی به روش پشت‌بندهای افقی و مایل
استفاده از روش پایدارسازی گود به روش پشت‌بندهای افقی و مایل به مانند سایر روش‌های دیگر تحت شرایطی خاص صورت می‌گیرد و همین موضوع یک سری مزایا و معایب را برای این روش به بار خواهد آورد. یکی از مهم‌ترین نقاط قوت این روش امکان استفاده از آن در عمق‌های زیاد و عرض‌های کم است که امکان استفاده از روش‌های دیگر پایدراسازی گود وجود ندارد. علاوه بر این، روش خاص اجرای این نوع از پایدارسازی آن را برای استفاده در مناطق دارای خاک‌های سست بسیار مناسب کرده است.
از معایب این روش هم می‌توان به استفاده زیاد از اجزای پایدارسازی یعنی پشت‌بند‌ها اشاره کرد که متعاقباً موجب هدر رفت بخش زیادی از فضای کار می‌شود و از طرفی هم احتمال حوادث در اثر برخورد با اجزای این روش پایدارسازی را افزایش می‌دهد. کاهش فضا در اثر استفاده از روش پایدارسازی پشت‌بندهای افقی و مایل استفاده از ماشین‌آلات سنگین ساختمانی را با دشواری مواجه می‌کند.
سخن آخر
گودبرداری با توجه به اهمیتی که در پروژه‌های ساختمانی دارد مستلزم رعایت و پیروی از اصول مشخصی است. پایدارسازی گودها از جمله مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های گودبرداری در پروژه‌های با مقیاس مختلف است. پایدارسازی گود به روش پشت‌بندهای افقی و مایلی از جمله این روش‌ها است که به طریق خاصی اجرا می‌شود. این روش پایدارسازی به طور عمده در گودهای عمیق با عرض کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از این روش با یک سری مزایا و معایبی همراه است.
نویسنده: قادر بیری
منابع:
-
-
-
-
-
-
-
