طراحی تا اجرای ساخت پله بتنی

اجرای پله در سازه‌های بتنی شامل مراحل مختلفی از قبیل طراحی، آرماتوربندی، قالب بندی، بتن ریزی  و اجرا سنگ پله است. ساخت راه پله بتنی کار دشواری است که نیاز به مهارت مهندسی دارد تا تمام جوانب آن به خوبی در نظر گرفته شود.

جزئیات اجرایی ساخت پله بتنی باید به طور دقیق در نقشه‌های سازه ساختمان آورده شود، تا بتوان پله‌ای بی‌عیب و نقص را اجرا کرد. راه پله در طرح لرزه‌ای ساختمان در نظر گرفته می‌شود و به عنوان قسمتی از سازه که صلبیت بالایی در برابر زلزله دارد شناخته می‌شود؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.

نحوه اجرای پله بتنی

اجرای پله در ساختمان بتنی شامل مراحل مختلفی به شرح زیر است:

فرمول محاسبه تعداد پله بتنی

به طور کلی در پله بتنی، هر چه ارتفاع پله بیشتر باشد، تعداد پله کمتری برای رفتن از سطحی به سطح دیگر نیاز است. درست است که پله ها از بتن ساخته می شوند، ولی باید دقت کنید که سقف سبک باشد. اما ارتفاع پله به نوع کاربری ساختمان بستگی دارد، برای مثال برای بناهای مسکونی، ارتفاع ۱۶ تا ۲۰ سانتیمتر و برای مکان‌های عمومی ۱۵ تا ۱۷ سانتیمتر، می‌تواند اندازه مناسب برای ارتفاع پله باشد. کف پله نیز به اندازه کف پای افراد اشاره دارد که باید بتواند راحتی و ایمنی را فراهم کند. برای محاسبه تعداد پله به مثال زیر دقت کنید:

فرض می‌کنیم فاصله دو نیم طبقه برابر با ۱۸۰ سانتیمتر است، اگر ارتفاع پله را برابر با ۱۸ سانتیمتر در نظر بگیریم، می‌توان گفت: «تعداد پله برابر با ۱۰ عدد خواهد بود.» اگر هم ارتفاع پله را برابر با ۱۵ سانتیمتر بگیریم، تعداد پله ۱۲ عدد خواهد شد. در نحوه اجرای پله در سازه‌های بتنی فرمول‌های محاسبه ارتفاع و کف پله به شرح زیر هستند:

فرمول اندازه قدم   ۲h+b=63-65

فرمول راحتی   h+b=12

فرمول احتیاط  h+b=48

• h: ارتفاع پله
• b: اندازه کف پله

(با در نظر گرفتن ارتفاع ۱۸ سانتیمتر)

۲×۱۸+b=65 -> b= 29

b-h= 12 -> b= 30

b+h= 48 -> b= 30

یعنی کف پله یا همان عرض برابر با ۳۰ سانتیمتر خواهد بود.

برای مطالعه: موزاییک کاری پشت بام چگونه باشد که دچار دردسر نشویم!

نحوه محاسبه شیب راه پله بتنی

تعیین شیب در اجرای پله بتنی در سازه‌های بتنی تابع ارتفاع و طول است، هر چه ارتفاع کمتر و طول بیشتر باشد، زاویه شیب نیز کمتر خواهد بود. پس شیب راه پله به نسبت اختلاف ارتفاع و طول راه پله بستگی دارد. با توجه به این ارتفاع و کف پله، می‌توان برحسب مطالبی که در قبل توضیح دادیم محاسبه کرد، پس می‌توان مقدار درصد شیب را نیز به‌ راحتی به دست آورد.

برای مثال، اگر ارتفاع پله برابر با ۱۸ سانتیمتر و کف پله برابر با ۳۰ سانتیمتر و همچنین تعداد پله هم برای با ۱۰ عدد باشد، می‌توان ارتفاع نیم طبقه را مساوی با ۱۸۰ سانتیمتر و طول راه پله مساوی با ۳ متر خواهد بود. بنابراین شیب را می‌توان با فرمول زیر محاسبه کرد:

۱۸/۳۰= ۰٫۶۰

tan -1 (0.60)= 30

شیب استاندارد راه پله بتنی برابر با ۳۰ درجه است. اما استاندار شیب بر اساس کاربری پله متفاوت است. جدول زیر زاویه تقریبی پله را برحسب موقعیت، ارتفاع و کف پله تعیین کرده است.

موارد استفاده	زاویه تقریبی پله (درجه)	اندازه کف پله (سانتیمتر)	ارتفاع هر پله (سانتیمتر)
پله‌های پارک، خیابان‌ها، نمایشگاه‌ها، تفریحگاه‌ها و به طور کل در فضاهای آزاد و باز	۱۷٫۵ – ۱۷	۴۰ – ۳۸	۱۲
	۲۰ – ۱۹	۳۸ – ۳۶	۱۳
	۲۲ – ۲۱	۳۶ – ۳۴	۱۴
پله‌های خارجی ساختمان	۲۵ – ۲۴	۳۴ – ۳۲	۱۵
	۲۸ – ۲۶٫۵	۳۲ – ۳۰	۱۶
پله‌های داخلی ساختمان	۳۱ – ۲۹٫۵	۳۰ – ۲۸	۱۷
	۳۵ – ۳۳	۲۸ – ۲۶	۱۸
پله‌های زیر زمین	۳۸٫۵ – ۳۶	۲۶ – ۲۴	۱۹
پله در مکان‌های خاص	۴۲٫۵ – ۴۰	۲۴ – ۲۲	۲۰

نحوه آرماتوربندی در اجرای پله بتنی

اولین رمپ نیم طبقه باید به فونداسیون ساختمان متصل شود تا بارهای دو رمپ ابتدایی به زمین وارد شوند. برای این منظور باید آرماتورهای انتظار به عنوان ریشه‌های فونداسیون به میلگردهای پله متصل شوند. بعد از این کار، رمپ‌های دو طرفه طبقات بار خود را به تیرهای جانبی منتقل می‌کند.

اجرای راه پله بتنی با آرماتوربندی تیر نیم طبقه شروع می‌شود. آرماتورهای تیر نیم طبقه باید در دو ستون یا دیوار برشی جانبی به صورت گیردار متصل شوند. برای اتصال آرماتورهای تیر نیمه طبقه در دو ستون کناری، باید در زمان بتن‌ ریزی ستون و در تراز مشخصی، بازشو در نظر گرفته شود تا میلگردهای نیم طبقه به آرماتورهای ستون متصل شوند.

کلیه آرماتوربندی رمپ و پاگرد بر اساس نقشه‌های اجرایی راه پله باید بریده و در محل قرار گیرند. در هر مرحله از اجرای پله در سازه‌های بتنی، میلگردهای انتظاری برای اتصال به رمپ بعدی در نظر گرفته می‌شوند. همچنین بتن ریزی سقف به همراه راه پله زیرین آن در یک زمان توسط تراک میکسر در محل ریخته می‌شود.

رعایت مقدار پوشش بتن و بستن میلگردهای عرضی به طولی باید با استفاده از مفتول انجام گیرد. جزئیات اجرایی این بخش بسیار حساس بوده، زیرا محل اتصال، قرارگیری درست هر آرماتور محاسبه شده در محل خود و عدم حرکت میلگردها در زمان بتن ریزی از اهمیت بالایی برخوردار است.

نحوه قالب بندی راه پله بتنی

برای قالب کف رمپ و پاگرد باید تخته‌های چند لایی را روغن کاری کرده تا در زمان خشک شدن بتن، بتوان تخته‌ها را به‌ راحتی از بتن، جدا کرد. قالب بندی کف رمپ و پاگرد را باید با جک در محل خود محکم کرد.

همچنین قالب بندی کناره راه پله نیز با استفاده از قالب‌های فلزی اجرا می‌شود. تمام محاسبات باری باید در این مرحله انجام شود، زیرا در زمان بتن ریزی، راه پله باید بتواند بار بتن و بار نفراتی که مسئول ریختن بتن هستند را تحمل کند. همچنین تمام اتصالات و محل قرارگیری آرماتورها نیز باید برای آخرین بار بررسی شوند.

نحوه بتن ریزی در پله بتنی

بتن ریزی تیر، سقف و راه پله طبقه زیرین آن به طور همزمان انجام می‌شود. مهم‌ترین نکته در بتن ریزی رمپ این است که بتن را باید از پایین به بالا ریخت. بدین دلیل که نباید دوغاب سیمانی در بالا و سنگدانه‌ها در پایین جمع شوند. بتن ریزی نیز یکی از مراحل مهم در اجرای پله در سازه‌های بتنی است.

ویبره راه پله باید خیلی سریع انجام شود تا سنگدانه‌ها به طرف پایین حرکت نکنند. همچنین ضروری است، بتن رمپ پله از روان بودن، کمتری برخوردار باشد تا به سرعت سفت شده و باعث حرکت سنگدانه‌ها نشود. بعد از پایان بتن ریزی، سطح بتن باید با ماله پلاستیکی صاف شود. سپس عمل‌آوری بتن شروع می‌شود.

نحوه اجرای سنگ پله بتنی

قبل از اجرای سنگ پله، نخست باید سنگ بغل پله که به دیوار راه پله متصل می‌شود را اجرا کرد. برای این کار سنگ را در ابعاد مشخص برش می‌دهند و سپس با استفاده از لقمه‌ها (از خاک و آب ساخته می‌شود) اقدام به دوغاب ریزی در پشت سنگ‌ها می‌کنند.

فاصله سنگ‌ها با دیوار بهتر است، برابر با ۳ یا ۴ سانتیمتر باشد که به اندازه کافی اتصال قوی و محکم شود. در اجرای سنگ بغل پله، باید از ریسمان جهت تراز بودن سنگ‌ها استفاده کرد تا سنگی جلو یا عقب نباشد. بعد از دوغاب ریزی و گرفتن سیمان سنگ بغل، نوبت اجرای سنگ پیشانی و کف پله می‌شود.

سنگ کف پله باید ضخیم‌تر از سنگ پیشانی باشد، زیرا بار ناشی از رفت و آمد افراد را تحمل می‌کنند. برای این کار نیز نخست باید سنگ پیشانی را با استفاده از آجر و گچ به طور قائم در محل خود نصب کرد. آجر و گچ نقش پرکننده پشت سنگ پیشانی را بر عهده دارند.

بعد از قرار دادن اولین سنگ پیشانی، حالا نوبت اولین اجرای اولین سنگ کف پله است. برای این کار زیر سنگ کف را ملات ماسه و سیمان ریخته و با حفظ ارتفاع و مقدار پیش آمدگی، سنگ کف را در محل قرار داده و با چکش لاستیکی چندین ضربه به سنگ زده می‌شود تا به خوبی به ملات بچسبد. برای پله‌های دیگر نیز به ترتیب بالا می‌توان اجرا کرد.

چنانچه بعد از سال ها که از عمر ساختمان گذشت و سنگ پله ها دچار شکستگی شد، در بازسازی ساختمان می توان سنگ ها را تعویض کرد.

سخن آخر

اجرای پله بتنی در سازه‌های بتنی نیاز به دقت بالایی دارد زیرا جزئیات آرماتوربندی و در امتداد آن، قالب بندی و بتن ریزی به کیفیت اجرای پله مرتبط هستند. از این رو، حضور مهندس اجرایی برای توجیه نقشه جهت اجرای صحیح پله ضروری است. به طور کلی، راه پله به غیر از آنکه کمک می‌کند افراد از سطحی به سطح دیگر بروند، از نظر سازه‌ای نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند. اغلب گفته می‌شود برای مدیریت بحران در زمان زلزله، اهالی ساختمان می‌توانند در راه پله جمع شوند تا از خطرات عمده در امان باشند.