نرم افزار GIS در واقع یک نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی است و از پرکاربردترین ها در نقشه برداری به شمار می رود. در ادامه این مقاله از کارگشا به مهمترنی ویزگی ها و آموزش نصب و کار با جی آی اس اشنا خواهید شد.
GIS چیست؟
(Geographic Information System) یا GIS ، نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی است که مجموعه ای قوی از امکانات و قابلیت هابوده که به اخذ و ذخیره سازی و سپس تحلیل و پردازش داده ها می پردازد.
مهمترین مرحله در این نرم افزار، ورود اطلاعات است. در GIS دو بخش اطلاعات مکانی (نشان دهنده موقعیت و شکل عوارض) و توصیفی (بیانگر ویژگی ها وخصوصیات عوارض) موجود در یک نقشه بطور مستقل ولی مرتبط وارد می گردد. هدف هایی در GIS ایجاد یک مدل سه بعدی از دنیای واقعی است چرا که این نرم افزار به دلیل مختصات دار بودنش، هر عارضه ای را که ترسیم می کند با همان مختصات در طبیعت قابل تطابق، دسترسی و مشاهده است.
مختصری از تاریخچه GIS
سال 1963 تا 1989 مرحله نوآوری GIS بود. بدین معنی که مهندسین علوم مختلف اطلاعات خود را به برنامه نویس گفته و برنامه نویس ها شروع به نوشتن نرم افزار کردند. سال های 1989 تا 1999 مرحله تجاری شدن آن و سال 1999 به بعد نوبت به بهره برداری از این نرم افزار رسید.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی با ارائه خدمات ذیل می توانند مؤثر واقع گردند:
- ابزاری مفید برای ذخیره اطلاعات جغرافیایی
- ابزاری ارزشمند برای نمایش داده ها
- ابزاری جهت بررسی چندین لایه فضایی و داده های جدولی
- ابزاری برای تحلیل فضایی
امروزه داشتن اطلاعات دقیق و موثر در مورد مکان ها نقش مهمی در مدیریت موثر داده ها ایفا می کند و سازمان های مختلف خصوصی و دولتی برای اینکه بتوانند این داده ها را به طور موثر پردازش و مدیریت کنند داشتن اطلاعات دقیق و صحیح در این زمینه ها بسیار موثر است یکی از راه های موثر در دسیابی به این داده ها استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS می باشد.
اولین نمونه از یک جی‌آی‌اسملّی، جی‌آی‌اس کانادا است که از اواخر1960 به این طرف به صورت پیوسته مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین اولین مرکزی که در ایران به طور رسمی استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی توسط سازمان نقشه بردازی کشور آغاز شد.
GIS مخفف عبارت Geographic Information System به معنی سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان یک بستر برای ذخیره، نگهداری، مدیریت و تجزیه و تحلیل و پردازش و دادن خروجی اطلاعات جغرافیایی می باشد و جهت کار همزمان با داده هایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است. فرایند عملکرد این نرم افزار به این ترتیب می باشد:
1. ورودی داده‌ها
2. مدیریت داده‌ها
3. پردازش و تحلیل داده‌ها
4. خروجی داده‌ها
امروزه با توجه به پیشرفت علوم و سیستم های کامپیوتری فناوری GIS در زمینه های زمین شناسی، مطالعات زیست محیطی، منابع آب و آبخیزداری، کشاورزی، جنگلداری، تعلیم و تربیت، کاربردهای شهری، تجارت، صنعت، سازمان ها و … کاربرد فراوانی پیدا نموده است.
در واقع می توان گفت GIS تحولی چشمگیر در بسیاری از رشته های کاربردی پدید آورده است زیرا پردازش و تجزیه و تحلیل لایه های مجزایی از داده های فضایی را امکان پذیر می کند و ابزارهایی برای تجزیه و تحلیل و مدلسازی روابط متقابل میان لایه ها را فراهم می آورد.
کاربردها و توانایی‌های سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی GIS
بطور کلی قابلیت‌های جی‌آی‌اس را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
● قابلیت جمع‌آوری، ذخیره، بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات با حجم زیاد
● قابلیت برقراری ارتباط بین اطلاعات جغرافیایی (نقشه) و اطلاعات غیر جغرافیایی(جداول اطلاعاتی) و ایجاد امکانات تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی با استفاده از اطلاعات غیرجغرافیایی و بالعکس؛
● توانایی انجام طیف وسیعی از تحلیل‌ها مانند: روی هم قراردادن لایه‌ها، پیداکردن اشیای مختلف با استفاده از خاصیت نزدیکی آن‌ها به یک شی‌ء خاص، شبیه‌سازی، محاسبه تعداد دفعات وقوع یک حادثه در فاصله مشخص از نقطه یا نقاط معین، و ..
● داشتن دقت، کارآیی، سرعت عمل زیاد و سهولت در بهنگام‌سازی داده‌ها
● توانایی انجام محاسبات آماری مانند محاسبه مساحت و محیط پدیده‌های مشخص شده
● قابلیت ردیابی و بررسی تغییرات مکان‌های جغرافیایی در طول زمان
● قابلیت استفاده برای مکان‌یابی پروژه‌های مختلف
برخی قابلیت‌های اصلی نرم‌افزار ArcGIS
نمایش داده‌ها و تولید نقشه در GIS
ArcGIS-Visualization با استفاده از نرم‌افزار ArcGISمی‌توانیم داده‌هایی، اعم از برداری و رستری، را که از منابع مختلف تهیه کرده‌ایم، نمایش داده و با استفاده از آن‌ها نقشه‌هایی پویا و حرفه‌ای تولید کنیم.
مدیریت داده‌های مکانی و توصیفی در GIS
مدیریت داده‌ها یک نکته کلیدی در اکثر پروژه‌ها است. نرم‌افزار ArcGIS ابزارهای بسیاری برای ساخت و مدیریت داده‌های توصیفی و مکانی و فراداده در اختیار ما قرار داده است. ArcGIS طیف وسیعی از داده‌ها با فرمت‌های مختلف را پشتیبانی می‌کند که داده‌های جمعیتی یا آماری، نقشه‌های CAD، تصاویر ماهواره‌ای و سرویس‌های مکانی از آن جمله هستند.
انجام آنالیزهای مکانی در GIS
پردازش‌های مکانی و GeoProcessing یکی از قابلیت‌های مهم ArcGIS است. این نرم‌افزار با استفاده از صدها ابزاری که در بخش ArcToolbox دارد، می‌تواند بسیاری از پردازش‌های مکانی مانند تعیین حریم (Buffer)، برش دادن لایه‌ها(Clip) ، مکان‌یابی، مسیریابی، تبدیلات بین فرمت‌های مختلف و … را انجام دهد.
حتی شما قادر خواهید بود با استفاده از بخش مدل بیلدر(Model Builder) ابزارهای پیچیده و کاربردی را، بدون نوشتن حتی یک خط کد یا برنامه، توسعه دهید.
دیدن و آنالیز کردن داده های سه بعدی در GIS
حتی با وجود بهره نبردن از دید سه بعدی، کار با داده‌های سه‌بعدی در آرک.جی.آی.اس بسیار راحت است. شما با استفاده از ابزارهای فراوانی که در بخش 3D Analyst وجود دارد، می‌توانید نقشه شیب و جهت شیب تهیه کرده و مدل رقومی ارتفاع(DEM) یا TIN بسازید.
همچنین ماژول ArcScene در ArcGIS قابلیت‌های بسیاری چون نمایش سه‌بعدی عوارض، ایجاد مدل سه‌بعدی شهرها، پرواز مجازی بر روی مدل سه‌بعدی و تحلیل‌های مختلف سه‌بعدی را در اختیار شما قرار خواهد داد.
امیدوارم مطالب فوق شما را به‌صورت اجمالی با بخش‌های مهم نرم‌افزار ArcGISآشنا کرده باشد. شما می‌توانید با استفاده از بخش آموزش این نرم‌افزار و رهنمودهای توصیه‌شده در آن، به کاربری حرفه‌ای تبدیل شوید.
معرفی چند وب سایت برای آموزش و یادگیری GIs
PASDA
سایت دسترسی اطلاعات قضائی پنسیلوانیا دارای چند بخش آموزشی نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی است که از سطح ابتدایی تا پیشرفته متفاوت است. برخی از موارد آموزشی مقدمه ای بر نرم افزار GIS است، مقدمه ای بر جدول ها و …. از طریق وب سایت می توانند اطلاعات را دانلود کنند. اکثر موارد آموزشی ، روی نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی هستند، همه موارد آموزشی به صورت تصویری به خوبی نوشته شده اند.
کتابخانه های MIT
موسسه تکنولوژی ماساچوست دارای چند موضوع آموزشی در مورد نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی است، موارد آموزشی شامل اطلاعات مختلف در مورد بررسی های جغرافیایی در این سامانه هستند، مباحث آموزشی به صورت فایل های PDFیا فایل های ویدئویی ارائه می شوند.
-
-
-
-
-
-
-
