تهران این کلانشهر بزرگ اکنون میعادگاه برخی از بناهای قدیمی است که به عنوان جاذبه‌های اصلی شهر شناخته می‌شوند. ساختمان های قدیمی تهران روایت‌گر بخشی از تاریخ شگفت‌انگیز شهری هستند که جولانگاه عرصه‌های سیاسی و فرهنگی این مرز و بوم بوده‌اند.
اگرچه ترافیک سنگین و شلوغ گاهی آزار دهنده است اما ساختمان های قدیمی تهران به دلیل معماری منحصربه فردی که دارند می‌توانند فضای آرامی را برای فرار از هرج و مرج شهر فراهم کنند. به هر روی، بیایید بناهای قدیمی تهران را یکی یکی بازدید کنیم و از حضور در این مکان های دیدنی لذت ببریم؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
اگر قصد تعمیرات اساسی را دارید، درخواست خود را در بازسازی ساختمان ثبت نمایید.
۱۰ تا از ساختمان های قدیمی تهران
در زیر یک به یک به بناهای دیدنی تهران که مهمترین جاذبه‌های شهر هستند اشاره می‌کنیم:
دبیرستان انوشیروان دادگر
دبیرستان انوشیروان دادگر در سال ۱۳۱۵ خورشیدی احداث شده است. این دبیرستان یکی از ساختمان های قدیمی تهران است که به همت بانوی خیرخواه زرتشتی به نام خانم راتن بایی بانجی (جی تاتا) از موبدان مشهور و ساکن نوساری هندوستان با سرمایه اولیه یکصد هزار روپیه (واحد پولی کشور هند) ساخته شد. هم اکنون در این دبیرستان، دانش آموزان از دین‌های گوناگون در حال آموزش هستند.
از لحاظ سبک معماری و نما، دبیرستان دادگر شبیه به دبیرستان البرز و مدرسه ژاندارک است. به احتمال زیاد معمار این بنا «نیکلای مارکف» است. نمای دبیرستان از آجر و تزیینات زیبای گچ‌بری ساخته شده است. در هنگام ورود به داخل عمارت، سرستون‌های بلند با سرگاو و نگاره فَروَهَر مشاهده می‌شود. کاشی‌های رنگی نیز نمای داخلی بنا را با نقش و نگارهای هخامنشی زینت داده‌اند.
آدرس: خیابان انقلاب، بین خیابان‌های حافظ و ولیعصر، کوچه سعید
تماشاگه زمان
تماشاگه زمان (خانه حسین خداداد) یا موزه ساعت از ساختمان های قدیمی تهران است. این عمارتِ دو طبقه با قدمتی مربوط به دوران قاجار، تجلی معماری شگفت انگیز ایرانی است. در خارج از عمارت، بازدید کنندگان می‌توانند برخی از مدل‌های ساعت آفتابی، کلپسودرا، ساعت‌های شنی و موارد مشابه را مشاهده کنند که برخی از آنها به ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردند.
طبقه اول موزه سیر تکاملی ساعت‌ها از قرن هفدهم تا امروز را به نمایش می‌گذارد. انواع مختلف ساعت‌ها با مجسمه‌های تزیینی، میناکاری و موزاییک کاری توسط کشورهای دیگر به ایران ارائه شده است. اولین ساعت ساخت ایران نیز در اینجا نگهداری می‌شود. طبقه دوم ساعت‌های مهم سیاسی، تاریخی و علمی و همچنین انواع دیگر ساعت‌ها مانند ساعت‌های دریایی و نظامی را به نمایش گذاشته شده‌اند.
تکامل ابزار اندازه‌گیری زمان، ساعت مکانیکی و برخی فسیل‌ها از دوره‌های مختلف زمین‌شناسی نیز در طبقه دوم به نمایش گذاشته می‌شود. دیوارهای موزه اسناد تقویم ایران را نشان می‌دهند. یک کافه در باغ وجود دارد که می‌توانید در آن جانی تازه کنید. صبحانه این کافه در بین بازدیدکنندگان بسیار محبوب است.
آدرس: تهران خیابان ولی عصر، نرسیده به میدان تجریش، خیابان زعفرانیه (سرلشگر فلاحی)، چهارراه پرزین بغدادی، پلاک ۱۲
ساختمان اربابی
در دل خانه- موزه مقدم، ساختمانی به نام اربابی قرار دارد که در زمان خودش گران قیمت‌ترین بنای تهران بود. ساختمان اربابی در زمان «دکتر محسن مقدم» در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی به شکل درژهای قرون وسطی اروپا ساخته شده است. دکتر مقدم این بنا را با کمک دکتر ابوالقاسمی که یکی از شاگردانش در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود احداث کرد.
ساختمان اربابی دارای قسمت‌های مختلف مانند اتاق کدخدا، حمام کوچک با کاشی‌های قاجاری با مضمون استحمام، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال است. ایوان قاجار، یکی از ایوان‌های این عمارت است که در ضلع شمالی ساختمان و بر پایه چند ستون و طاق ساخته شده است. در وسط ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی شاه خود نمایی می‌کند که آب از آن فوران می‌کند.
آدرس: تهران، ضلع شمالی خیابان امام خمینی، خیابان شیخ هادی، پلاک ۲۵۱
سرای روشن
بنای شگفت‌انگیز و سرگرم‌کننده سرای روشن در خیابان ناصرخسرو یکی از ساختمان های قدیمی تهران است. این بنا در سال ۱۹۳۲ و در دوره پهلوی تأسیس شد. سرای روشن با الهام از سبک معماری گوتیک، به طرز چشمگیری در محیط ایران غیرمعمول است. چهره‌ها و مجسمه‌های نمای بیرونی عمارت یادآور سبک معماری اروپایی هستند.
آنچه سرای روشن را بی‌نظیر می‌کند، مفاهیم خارق العاده آن است که بیشتر آنها نمادی از عناصر دین زرتشتیان مانند اهورامزدا است. همچنین، نماکاری ساختمان افسانه‌ها و قصه‌های ایرانی را روایت می‌کند. سالهاست که سرای روشن، مقصدی مرموز و جذاب برای بازدیدکنندگان بین‌المللی است.
آدرس: تهران، خیابان ناصر خسرو، نزدیک کوچه مروی
حتماً بخوانید: اسامی ساختمان های مسکونی معروف تهران : از آ.اس.پ تا نارسیس الهیه
کاخ مسعودیه
کاخ پنج هکتاری مسعودیه (عمارت مسعودیه) یکی از ساختمان های قدیمی تهران است که احداث آن به دوره قاجار مربوط می‌شود. معماری زیبای ایرانی- اروپایی کاخ مسعودیه باعث شده است که این مکان جاذبه‌ای محبوب برای همه گردشگران داخلی و خارجی باشد. کاخ مسعودیه با گچ‌بری، شیشه‌های رنگی، درب و پنجره‌های مشبک، نقوش متقارن گل و نقوش هندسی، خوشنویسی و نقاشی‌های دیواری تزیین شده است.
این کاخ در سال ۱۸۷۸ به دستور ناصرالدین شاه قاجار برای پسرش مسعود میرزا که فرماندار اصفهان بود ساخته شد. با گذشت زمان، برای اهداف فرهنگی، تاریخی و سیاسی مختلفی مورد استفاده قرار گرفت. برای مثال، عمارت مسعودیه در ابتدا مرکز اصلی تجمع انقلاب مشروطه ایران (۱۹۰۵-۱۹۱۱)، سپس تبدیل به اولین کتابخانه رسمی (۱۹۲۶) شد. سال‌ها بعد به موزه ملی ایران و وزارت آموزش و پرورش (۱۹۶۷) تغییر کاربری دارد.
در این مجموعه دو عمارت، یک رستوران و یک سالن ورودی وجود دارد. رستوران کاخ با داشتن طراحی کلاسیک و زیبا، غذاهای سنتی و خوشمزه بسیاری را در محیطی دنج سرو می‌کند. برخی رویدادها و گالری‌های فرهنگی به مناسبت‌های مختلف در طول سال در این عمارت تاریخی برگزار می‌شوند.
آدرس: تهران، خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اکباتان
مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی
یکی دیگر از ساختمان های قدیمی تهران، مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی نام دارد. این مدرسه در سال ۱۳۰۳ و در کنار مسجدی به همین نام در محله امامزاده یحیی تهران ساخت شد. بانی این مدرسه «حاج ابوالحسن اصفهانی» بود که در دوره قاجار دارای منصب معمار باشی و ملقب به صنیع الملک بود. این بنا در دو طبقه ساخته شده است و شبستانش ارتفاعی برابر با دو برابر خود مدرسه دارد. شبستان مکانی است که در روز برای آموزش و در شب برای نیایش مورد استفاده قرار می‌گرفت.
همه اتاق‌های مدرسه معمار باشی ساده و از حداقل لوازم و تزیینات برخوردار است. فقط شبستان مدرسه اندکی با شیشه‌های رنگی بر روی درب‌ها و پنجره‌های مشرف به حیاط زینت داده شده‌اند. طرح معماری مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی شبیه به مسجد و برخی خانه‌های سنتی است. سبک طراحی آن درون گرا است، به این معنا که مشرف به حیاط بوده و در آن مفاهیم مربوط به آب و طبیعت جزء عناصر اصلی طراحی هستند.
آدرس: تهران، خیابان ۱۵ خرداد، کوچه امامزاده یحیی (ع)، میدان باغ پسته بک، پلاک ۱۷۱
موزه آبگینه
موزه آبگینه یکی دیگر از ساختمان های قدیمی تهران است که در باغی با مساحت ۷۰۰۰ متری واقع شده است. این موزه به طرز حیرت انگیزی با پنجره‌های چوبی تزیینی و پنجاه نوع آجر احداث شده است. این مجموعه درخشان با الهام از معماری اروپا و روسیه، هنوز هم سرشار از هنر معمار ایرانی است. موزه آبگینه با استفاده از گچ‌بری‌های زیبا، آینه‌کاری‌ها و کنده‌کاری‌های ظریف، جاذبه‌ای فوق‌العاده در قلب تهران است.
تزئینات ساختمان خود را با متخصصان کارگشا انجام دهید.
این بنای تاریخی قبلاً سفارت مصر و افغانستان، بانک تجاری و سرانجام یک موزه ظروف شیشه‌ای و سرامیک بوده است. ساختمان موزه در دهه ۱۲۹۰ شمسی به عنوان یک خانه مسکونی برای «احمد قوام» بنا شد. معماران اتریشی، فرانسوی و ایرانی این موزه را بر اساس اصول معماری هخامنشی و صفوی با استفاده از برخی سبک‌های مدرن زمانه خود طراحی کردند.
طراحی داخلی موزه نیز بسیار جذاب است. یک راه پله زیبا به شکل نعل اسب طبقه اول را به طبقه دوم متصل کرده است که به سالن آینه منتهی می‌شود. طراحی راه پله با الهام از معماری روسی در قرن ۱۸ و ۱۹ ساخته شده است. همانطور که وارد این طبقه می‌شوید، هزاران قطعه آینه را می‌بینید که برای طراحی راهرو و سالن استفاده شده‌اند. در کل، شش سالن در این بنا وجود دارد که بسیاری از مصنوعات، ظروف شیشه‌ای و سرامیک‌های دوره‌های مختلف را به نمایش می گذارد.
آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک ۵۵
باغ نگارستان
ازز دیگر ساختمان های قدیمی تهران می‌توان به باغ نگارستان اشاره کرد. در سال ۱۸۰۲ به دستور فتحعلی شاه (دومین پادشاه قاجار) به عنوان اقامتگاه تابستانی ساخته شد. تالارهای عمارت با آینه تزیین شده‌اند. از آنجا که این کاخ توسط برجسته‌ترین نقاشان زمانه خود زینت داده شده‌اند، این بنا با نام نگارستان نامگذاری شده است.
موزه‌ای که در باغ قرار دارد، نقاشی‌های کمال الملک، هنرمند برجسته ایرانی را به نمایش می‌گذارد. باغ نگارستان در سال ۱۹۱۱ توسط کمال الملک به مدرسه هنرهای زیبا تبدیل شد. در سال ۱۹۳۴، برخی از قسمت‌های باغ توسط دانشگاه تهران برای برگزاری دوره‌های آموزشی مورد استفاده قرار گرفت.
امروزه باغ به موزه تاریخ و شکوه دانشگاه تهران تغییر کاربری پیدا کرده است. یک کافه در فضای باز در باغ نوشیدنی‌های با طراوت و منوی سنتی را در یک محیط دلپذیر به بازدید کنندگان ارائه می‌دهد. فقط پنج دقیقه پیاده روی از ایستگاه مترو بهارستان تا این باغ زیبا طول می‌کشد. همچنین به چندین موزه و مکان گردشگری مانند موزه جواهرات ملی و موزه ملی ایران بسیار نزدیک است.
آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانش سرا، خیابان شریعتمداری
کاخ گلستان
مجموعه کاخ گلستان از ساختمان های قدیمی تهران است. این منطقه در ابتدا به نام تهران ارگ نامیده می‌شد که دروازه ورودی شهر در دوره قاجار بود. این کاخ در دوران صفویه تأسیس شد. سلسله زند آن را نوسازی کرد. سپس، بنیانگذار سلسله قاجار، آقا محمد خان، کاخ را به عنوان محل اقامت رسمی سلسله قاجار (۲۵-۱۷۹۴) انتخاب کرد. علاوه بر این، کاخ گلستان به مرکز خلاقیت‌های هنری تبدیل شد.
مجموعه کاخ گلستان از ۱۷ کاخ و سالن تشکیل شده است (هر کدام در سال‌های مختلف ساخته شده‌اند) که یک باغ زیبا را احاطه کرده‌اند. هر ساختمان گنجینه‌ای از معماری، هنر و کارهای تزئینی است. برخی از لحظات مهم تاریخ ایران مانند تاجگذاری پادشاهان قاجار و پهلوی در کاخ گلستان انجام شده است.
«شمس العماره یا بنای خورشید» اولین برج تفریحی تهران است و به عنوان یکی از ساختمان های ارزشمند این مجموعه کاخ شناخته می‌شود. از پشت بام خود از منظره تهران چشم انداز خوبی دارد. تراس تخت مرمر، تالار آیینه، خلوت کریم خانی و عمارت بادگیر از جمله تالارهای مهم مجموعه کاخ گلستان هستند.
آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ
کاخ سعد آباد
سعد آباد یک مجموعه فرهنگی و تاریخی است که در منطقه شمیران و در شمالی‌ترین قسمت تهران واقع شده است. بخشی از کاخ سعدآباد در دوره قاجار (قرن نوزدهم) و بخشی دیگر دوره پلهوی ساخته شده است. این کاخ در مجموع دارای ۱۱۰ هکتار باغ، ۱۸ کاخ و گالری است. کاخ سعد آباد اقامتگاه تابستانی خاندان پهلوی بود و به عنوان کاخ تابستانی برای خانواده سلطنتی قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت.
این کاخ پس از انقلاب در سال ۱۹۷۲ به موزه تبدیل شد. کاخ سبز (کاخ شهوند)، کاخ سفید (موزه ملت)، کاخ سیاه (موزه هنرهای زیبا)، موزه نظامی و موزه گنج فقط برخی از کاخ‌ها و موزه‌های مهم این مجموعه هستند. به طور کلی، مکان‌های دیدنی زیادی در این مجموعه قرار دارند که می‌توانند تصویرگر بخشی از تاریخ کشور باشند. بعد از بازدید از کاخ می‌توانید از دربند و بازار تجریش نیز دیدن کنید.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی، انتهای خیابان شهید کمال طاهری
سحن آخر
ساختمان های قدیمی تهران را در بالا معرفی کردیم، اکنون می‌توانید با شناخت بیشتر از این بناهای تاریخی دیدن کنید. تهران شهری زیبا است اما به دلیل عدم درک صحیح از توسعه شهری، تراکم جمعیت و زیرساخت‌های غیراصولی، امروزه به منطقه‌ای غیرقابل سکونت تبدیل شده است. بناهای باستانی تهران در میان شلوغی و آلودگی همچنان می‌توانند تجلی‌بخش هویت پایتخت ایران باشند.
-
-
-
-
-
-
-
