ساختمان سبز (Green Building) چیست؟

در این مطلب می خوانیم:

ساختمان سبز چیست؟

چگونه می توانیم ساختمان هایمان را سبز کنیم؟!!

ساختمان سبز چیست؟

ساختمان سبز، ساختمانی است که در طراحی، ساخت و ساز و بهره برداری آن، تاثیرات منفی بر روی آب و هوا و محیط زیست را کاهش داده یا به کلی از بین برده و حتی می تواند تاثیرات مثبتی نیز داشته باشد. ساختمان های سبز از منابع طبیعی با ارزش حفاظت کرده و کیفیت زندگی را بهبود می بخشند.

یک ساختمان باید دارای ویژگی های خاصی باشد تا بتوان آن را ساختمان سبز نامید. این ویژگی ها شامل موارد زیر است:

• استفاده بهینه از انرژی، آب و سایر منابع
• استفاده از انرژی های نو مانند انرژی خورشیدی
• تولید پایین آلودگی و پسماند و توانایی استفاده مجدد از دورریزها و بازیافت
• کیفیت خوب شرایط هوای محیط داخل
• استفاده از مواد غیر سمی و پایدار
• در نظر داشتن محیط زیست در مراحل طراحی، ساخت و بهره برداری
• در نظر داشتن کیفیت زندگی افرادی که در ساختمان زندگی می کنند در مراحل طراحی، ساخت و استفاده
• داشتن طراحی ای که توانایی وفق یافتن با تغییرات محیط زیست را فراهم سازد 

هر نوع ساختمانی می تواند یک ساختمان سبز باشد تا زمانی که شرایط لیست شده در بالا را دارا باشد، فرقی نمی کند که ساختمان مسکونی، مدرسه، بیمارستان، اداره و یا هر نوع ساختمان دیگری باشد. 

اگرچه این موضوع که تمام ساختمان های سبز مشابه باشند یا باید مشابه باشند، هیچگونه اهمیتی ندارد. کشورها و مناطق مختلف دارای ویژگی ها و مشخصات بسیار متفاوتی از جمله شرایط آب و هوایی به خصوص، فرهنگ و آداب و رسوم منحصر به فرد، نوع و عمر متفاوت ساختمان ها، یا شرایط بسیار متنوع محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی هستند که همگی شرایط و راه های متفاوتی را برای دست یافتن به مشخصه های یک ساختمان سبز ایجاب می کند. 

به همین دلیل، مجمع جهانی ساختمانهای سبز (World Green Building Council,WorldGBC) از تمامی اعضایش در سرتاسر جهان برای دستیابی به بهترین روش و راه حل ها برای ساختن ساختمان های سبز که مناسب همان منطقه و کشور باشد حمایت می کند.

پیشینه

در علم بوم شناسی، ساختمان ها تنها فضاهای خالی نیستند، بلکه بخش مهمی از فضای شهری محسوب می شوند. امروزه در روند مدیریت هوشمند منابع (Smart Management of Resources) نظیر آب و انرژی، ساختمان ها می توانند نقش مهمی در شاد و سلامت نگه داشتن مردم ایفا کنند. ریشه های پیدایش ساختمان های سبز در واقع به هزارها سال پیش برمی گردد.

در 400 سال قبل از میلاد، سقراط (Socrates) فیلسوف یونانی از چیزی به نام گرمایش خورشیدی منفعل (Passive Solar Heating) استفاده کرد تا مردمش را در زمستان گرم و در تابستان خنک نگه دارد.

قبیله های بومی ساکن جنوب غربی کلرادو آمریکا از روش مشابهی استفاده کردند تا  Cliff Palace را در Mesa Verde در سال 1200 میلادی بسازند.

شکل 1 نمایی از Cliff Palace بزرگترین سکونت گاه صخرهای در آمریکای شمالی

در سال 1987 کمیته جهانی توسعه و محیط زیست (The UN World Commission on Environment and Development) اولین تعریف از توسعه پایدار (Sustainable Development) را ارائه داد که اساس آنچه که امروز به عنوان اصول ساختمان های سبز می شناسیم بنا نهاد.

با شروع توسعه ساختمانهای سبز، مجمع ساختمانهای سبز ایالات متحده آمریکا (US Green Building Council) رهبری در زمینه انرژی و طراحی محیط زیست یا همان سیستم ردهبندی LEED را در سال 2001 توسعه داد.

در سال 2014، ساختمان Edge در آمستردام تبدیل به پایدارترین ساختمان اداری در جهان و به عنوان یک پیشرو در راندمان مصرف انرژی شناخته شد. در همین زمان در شهر سیدنی استرالیا، ساختمان jll ثابت کرد که ساختمان های قدیمی تر نیز می توانند به یک ساختمان سبز و پایدار تبدیل شوند.

شکل 2 نمایی از ساختمان EDGE به عنوان سبزترین و هوشمندترین ساختمان جهان

برج Chief lu تحت تکمیلات بسیار زیادی قرار گرفت که به آن اجازه داد تا بتواند هم در مصرف انرژی و هم انتشار گازهای گلخانه ای بیش از 50 درصد کاهش داشته باشد.

شکل3 برج chief lu

در ماه ژوئن 2016، ZURELI ، بزرگترین بازار و نتورک نوین جهانی که صنعت ساختمان سبز را در سراسر جهان به هم مرتبط کرد.

طبق گزارش انجمن جهانی ساختمان های سبز پیش بینی می شود که پروژهه ای دارای گواهینامه مربوط به ساختمان های سبز تا سال 2018 به 2 برابر افزایش پیدا کند. پیش بینی می شود تا سال 2050 میلادی ساختمان ها به طور پیوسته تا جایی با محیط زیست وفق پیدا کنند که حتی انرژی ای بیشتر از مصرفشان تولید کنند و باعث ساخته شدن شهرهای یک پارچه و هوشمند شوند.

با تمرکز بیشتر بر روی گواهینامه و تکامل ساختمان ها و در نتیجه حفظ منابع آبی و افزایش راندمان و صرفه جویی در مصرف انرژی و افزایش محبوبیت ساختمانهای Net Zero، ساختمان های سبز کلیدی برای آینده پایدار خواهند بود.      

چگونه می توانیم ساختمان هایمان را سبز کنیم؟!!

چندین روش برای سبز کردن یک ساختمان وجود دارد. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از روش های هوشمندانه برای انرژی

• کاهش مصرف انرژی در تمام مراحل طول عمر یک ساختمان، تبدیل ساختمانهای جدید و بازسازی شده به مکانی راحت تر با هزینه کارکرد و نگهداری پایین تر و همچنین آموزش ساکنین برای مصرف بهینه انرژی
• به کارگیری انرژی های نو و تکنولوژی های با انتشار کربن کم (Low-Carbon Technologies) برای تامین منبع انرژی ساختمان، هنگامی که طراحی آن ها حداکثر بهره وری داخلی و راندمان را داشته باشد.

محافظت از منابع آب

• بررسی روش های افزایش کیفیت آب آشامیدنی و مدیریت و بهره وری از فاضلاب، به خدمت گرفتن روش های نوین به منظور استفاده ایمن از آب در داخل ساختمان و به صورت کلی کاهش مصرف آب.
• در نظر داشتن تاثیر ساختمان ها و محیط اطراف آنها بر روی زیر ساخت مربوط به جمع آوری آب باران و فاضلاب و اطمینان از عدم وجود تنش و فشار برروی آن ها و عملکرد درست این سیستم ها.

کمینه کردن تولید پسماند و بیشترین استفاده مجدد از منابع

• کمترین استفاده ممکن از مواد اولیه و به کارگیری مواد با طول عمر بالا جهت تولید پسماند کمتر، برنامه ریزی و طراحی راه کاری برای مرحله پایان عمر و تخریب ساختمان جهت بازیافت و استفاده مجدد از زباله های تولید شده.
• دخیل کردن ساکنین ساختمان در چرخه بازیافت و استفاده مجدد مواد.

ارتقای سلامت و تندرستی

• وارد کردن هوای تازه به داخل ساختمان، فراهم کردن هوا با کیفیت بسیار خوب در داخل به وسیله سیستم های تهویه و پرهیز از استفاده از مواد و ترکیبات شیمیایی که باعث ایجاد تشعشع های مضر و سمی می شوند.
• بهره گیری از نور طبیعی و منظره های دلنشین جهت اطمینان حاصل کردن از راحتی و لذت بردن ساکنین از محیط اطراف و کاهش نیاز به انرژی الکتریکی برای روشنایی.
• اهمیت دادن به شرایط شنیداری انسان در کنار دیدار. شرایط صوتی و عایق کاری مناسب صدا نقش مهمی در کمک به تمرکز، رفع خستگی و لذت بردن از شرایط آرام ساختمان دارد. این مورد در ساختمان های مسکونی، آموزشی، درمانی و بیمارستان ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
• اطمینان از این مسئله که افراد در محیط روزمره خود احساس آرامش و راحتی داشته باشند. ایجاد شرایط دمایی مناسب به وسیله طراحی و استفاده از سیستم های مدیریت و مانیتوریگ مرکزی (Building Management and Monitoring System) در ساختمان.

سبز نگهداشتن محیط زیست

• درک این موضوع که محیط شهری باید حافظ طبیعت باشد و اطمینان یافتن از اینکه کیفیت حیاط وحش و مراتع به وسیله ی اقداماتی نظیر ساخت و ساز روی زمینه ای آلوده و مورد استفاده قرار گرفته و یا ایجاد محیط های سرسبز، حفظ شده و یا حتی افزایش یابد.
• جست و جوی راه هایی که باعث حاصل خیزی محیط شهری شود مانند وارد کردن کشاورزی به داخل شهرها.

ساخت سازه هایی با قابلیت وفق با تغییرات محیط و انعطاف پذیر

• ساختمان هایی با قابلیت وفق با شرایط آب و هوایی متغیر و قابل اطمینان از جهت عمر کافی و حفظ و سالم نگه داشتن ساکنین و متعلقاتشان در مقابل حوادثی نظیر سیل، زلزله و آتش.
• طراحی محیط های قابل انعطاف و متغیر، پیش بینی تغییر در کاربری آن ها در طول زمان، و ممانعت از نیاز به تخریب، بازسازی و یا تعمیرات اساسی در ساختمان برای جلوگیری از فرسوده شدن آن.

مرتبط ساختن جوامع و انسان ها
 

• ساختن محیط های متنوع که باعث ارتباط و رشد جوامع شود، پرسش در این مورد که چه مواردی در شرایط خاص مانند شرایط اقتصادی مساعد و یا اثرات اجتماعی باید به تجهیزات یک ساختمان افزوده شود و دخیل کردن انجمن های محلی در مرحله نقشه ریزی.
• اطمینان حاصل کردن از اینکه که موضوع حمل و نقل عمومی و فواصل در طراحی در نظر گرفته شده باشند. کاهش تاثیر استفاده از وسایل نقلیه شخصی بر روی محیط زیست و تشویق مردم برای استفاده از روش های جابه جایی مناسب برای محیط زیست مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری.
• بررسی پتانسیل استفاده از هر دو تکنولوژی هوشمند (Smart) و ارتباط جمعی برای ارتباط بهتر با دنیای اطرافمان، به طور مثال استفاده از شبکه های توزیع الکتریسیته هوشمند که توانایی فهم اینکه چگونه انرژی را در زمان نیاز به مکانی مشخص انتقال دهد، داشته باشد.

در نظر گرفتن تمام مراحل عمر یک ساختمان 

• دنبال کردن هدف کاهش تاثیرات محیطی و افزایش ارزش اجتماعی و اقتصادی در تمام طول عمر استفاده از یک ساختمان (از مرحله طراحی، ساخت و ساز، کاربری و نگهداری تا مرحله بازسازی و تعمیرات و در نهایت تخریب ساختمان).
• کمینه کردن مصرف منابعی مانند آب و انرژی که در تولید و حمل و نقل مواد مورد استفاده در ساختمان استفاده می شوند تا تاثیر ساختمان ها حقیقتا کاهش یابد.

منابع:

سایت مجمع جهانی ساختمانهای سبز(WorldGBC);
Home Page: http://www.worldgbc.com, what is a green building, 2018

سایت مجمع جهانی ساختمانهای سبز(WorldGBC);
Home Page: http://www.worldgbc.com, how can we make our buildings green, 2018

[3] http://youtube.com/history of green buildings
[4] U.S. Green Building Education Services (2013). LEED (Leadership in Energy and Environmental Design ) Green Associate Exam Preparation Study Guide, 4th Edition

[5] Canada Green Building Council (2009), Reference Guide for Green Building Design and Construction

مطالب مرتبط:

مبحث 19 (راهی برای نجات؟)

معرفی دستورالعمل LEED و اهداف آن