توالی انجام عملیات اجرایی ساختمان (تقدم و تأخر فعالیت های اجرایی)

اجرای ساختمان با گودبرداری در ساختمان های با طبقات منفی و پی کنی در ساختمان های همسطح زمین طبیعی آغاز می شود. پس از پایان مرحله گود برداری و پی کنی با نکات ریز مختص خود، پی یا همان فونداسیون اجرا می شود و سپس اجرای سازه یا اسکلت ساختمان آغاز می گردد.

اسکلت ساختمان ها فلزی، بتنی یا آجری می باشد که هر کدام طی و طریق اجرایی مختص به خود را دارند. در سازه بتنی همزمان با سازه، سقف نیز اجرا می گردد که این اتفاق در سازه فلزی نمی افتد و این پدیده یکی از محاسن سازه بتنی است.

هنگام اجرای سازه و سقف اعم از بتن آرمه و فولادی تدابیر اجرایی لازم را باید اتخاذ نمود تا در مراحل بعدی، ساختمان دچار تخریب و  دوباره کاری و متعاقباً هزینه های اضافه و آسیب فیزیکی نگردد.

تدابیری مانند در نظر گرفتن محل عبور لوله های تاسیساتی و کانال کولرها، که محل عبور آنها را باید پیش از بتن ریزی خالی گذاشته و یا با متریال قابل برداشتی مانند فوم و یونولیت پر کرد و یا غلاف گذاری نمود که تمام این گونه نکته ها و تذکرات در مطالب مختص سازه ها صراحتا” به آنها پرداخته خواهد شد.

سقف با تنوع مصالحی زیاد از دیگر مراحل اجرایی ساختمان است که باتوجه به کاربری، شرایط اقلیمی و هزینه اجرا، نوع آن انتخاب و اجرا می گردد .

استفاده از مصالح مرغوب و مناسب مطابق با نقشه ها و نظارت دقیق و استاندارد همراه با یک اجرای اصولی مشروط بر تهیه نقشه های معماری، سازه و تاسیسات بدون نقص، ساختمانی بدون عیب و استاندارد را خلق خواهد نمود.

اجرای دیوار ها پس از اجرای سقف ها صورت می گیرد و مانند سازه و سقف، انتخاب نوع مصالح مصرفی در آنها تابع پارامترهای متعددی است که در فصل خود به آن پرداخته خواهد شد.

اولین مرحله از تاسیسات برقی و مکانیکی پس از دیوار چینی، لوله گذاری و لوله کشی برق، لوله کشی آب سرد و گرم، لوله های گرمایشی و سرمایشی و لوله های گاز است که باید با دقت و بدون کم و کاست انجام گردد.

این مرحله از اجرای تاسیسات با در نظر گرفتن محدودیت ها و تدابیر لازم اجرا می شود و اصلی ترین مرحله اجرای تاسیسات ساختمان است.

انجام این مرحله از تاسیسات با اجرای لوله بخاری ها، لوله های فاضلاب ها در کف ها و زیر سقف ها، ساخت و نصب کانال های هوا و لوله کشی سیستم اطفاء حریق ادامه می یابد و تا مرحله آماده سازی کف ها برای کف سازی و زیر سقفها جهت اجرای سقف کاذب پیش می رود که به آن پرداخته خواهد شد.

مراقبت و محافظت از تاسیسات اجرا شده در هر مرحله از کار بسیار حائز اهمیت است و بی توجهی به این امر خسارات زیان آوری را به دنبال خواهد داشت.

بام سازی شامل اجرای عایق حرارتی، عملیات شیب بندی، اجرای عایق رطوبتی، اجرای جان پناه و فرش کف بام با موزاییک پس از تکمیل تاسیسات روی آخرین سقف صورت می پذیرد.

اجرای عایق رطوبتی کف فضاهای بهداشتی نیز یکی از مراحل مهم در ساختمان سازی می باشد که پس از دیوار چینی صورت می پذیرد.

این مرحله از کار دارای نکات ریز و مهمی است که در ادامه مطالب به آن پرداخته خواهد شد.

نصب چهار چوب های فلزی دربهای چوبی، فریم پنجره های یو پی وی سی و قاب های درب ها و پنجره های فلزی پس از دیوار چینی و گاهاً همزمان با اجرای دیوارها صورت خواهد گرفت.

این مرحله از اجرا نیز با اهمیت است که در مبحث خود مفصلاً به آن پرداخته خواهد شد.

اندود گچ و خاک با رویه سفید کاری (گچ کاری) از مهمترین مراحل اجرای ساختمان است زیرا در این مرحله از کار معماری داخلی فضاهای نشیمن شکل می گیرند که دارای نکات اجرایی فراوانی می باشد.

سقف های کاذب پس از اجرای تاسیسات زیر سقف ها، صورت می گیرد. انتخاب نوع سقف کاذب به معماری داخلی مریوط می گردد. سقف کاذب با مصالح مختلف اعم از دامپا، انواع تایل ها، کناف و رابیتس اجرا می گردد و انتخاب نوع آن به معماری داخلی و پارامترهای اقتصادی پروژه بستگی دارد.

کاشی کاری فضاهای بهداشتی ساختمان شامل: آشپزخانه ها، آبدارخانه ها، حمام ها و سرویس های بهداشتی می باشد. کاشی کاری پس از اجرای دیوار ها، نصب فریم ها و چهار چوب های فلزی و اجرای عایق رطوبتی کف و قسمتی از بدنه این فضاها صورت می گیرد.

کاشی کاری مانند دیگر مراحل اجرایی در ساختمان سازی حاوی نکات اجرایی ویژه ای می باشد که بی توجهی به آنها باعث پایین آمدن کیفیت کار می گردد و از زیبایی فضای داخلی مکانهای کاشی شده نیز کاسته خواهد شد.

نمای ساختمان پس از نصب فریمها و قاب های فلزی دربها و پنجره ها قابل اجرا است اما با توجه به حفاظت از نما تا پایان کار بهتر اینکه در هنگام تدوین برنامه زمانبندی، مدت اجرای آن به آخرین روزهای اجرای پروژه موکول گردد و نیز نما در ماه های سرد و فصول یخبندان اجرا نشود.

نمای ساختمان شامل نماهای اصلی و نماهای فرعی می باشد. نماهای اصلی همان نماهایی هستند که مجاورت ساختمان با حیاط و یا خیابان و کوچه را شامل می شوند و نماهای فرعی مجاورت ساختمان با زمین یا املاک مجاوری هستند که ارتفاع آنها از ارتفاع ساختمان در دست احداث کمتر است. دیوار های داخلی جان پناه بام و خرپشته نیز جزء نماهای فرعی محسوب می شوند.

تنوع انتخاب مصالح مصرفی در نما بسیار زیاد است و چنانچه نما بصورت اصولی طراحی و اجرا گردد سالهای متمادی عمر ساختمان را بدون نقص و همواره زیبا پشت سر خواهد نهاد.

معمولاً در پروژه های ساختمانی با حجم متوسط مانند ساختمانهای چند طبقه در قالب آپارتمان با واحد های مسکونی یا اداری نماهای از یک نوع مصالح توسط یک گروه اجرا می شود و نمای دیوار های داخلی پارکینگ ها و حیاط نیز توسط همان گروه انجام می پذیرد.

اما چنانچه مصالح نمای دیوارهای داخلی پارکینگ ها متفاوت از نماهای اصلی باشد توسط گروه اجرایی مختص به خود اجرا می شود.

در هر صورت نمای ساختمان اعم از اصلی و فرعی باید با کیفیت و دقت کافی اجرا گردد و نظارت دقیق بر اجرای آن اعمال شود زیرا در معرض هوای آزاد و عوامل جوی قرار دارد و چنانچه غیر از این باشد متعاقبا” سطح نما پس از گذشت زمان و پشت سر نهادن دوره های یخبندان و ماه ههای گرم، مصالح سطح آن به تدریج از مواد پشت خود جدا شده و علاوه بر نا زیبا شدن بصری، خطر ساز نیز می شوند و نیز جهت تعمیرات نما بدلیل کار در ارتفاع، ساختمان متحمل هزینه های مازاد خواهد شد.

کف فضاهای داخلی پس از اجرای اندود گچ و خاک و سفید و کاشی کاری فضاهای بهداشتی فرش می شوند. قبل از فرش، کف فضا ها نیاز به زیر سازی دارند که باید به دقت و درستی این کار صورت گیرد.

کف فضاهایی مانند اطاق ها، سالن ها، دفاتر و راهروها باید بصورت مسطح و کاملاً افقی اجرا گردد و کف فضاهای بهداشتی و حیاط بدلیل شستشوی آنها باید شیب دار باشد تا آبهای ناشی از شستشو به سمت کف شورها هدایت شود.

کف سازی و فرش کف فضاهای داخلی و خارجی دارای نکات اجرایی مختص به خود بوده که هنگام اجرا به آنها عمل می گردد و در صورت بی توجهی به آنها کفهای اجرا شده مسطح نبوده و در جا جایی از آنها آب جمع شده و به لایه های زیرین نفوذ خواهد کرد و علاوه بر نشست کف ها از زیبایی آنها کاسته خواهد شد.

پس از فرش کف، قرنیز های محیط پیرامونی فضاهای داخلی اجرا می گردد. محل نصب قرنیز ها قسمت پایین دیوار ها بوده که پس از اجرای قرنیز استاد گچکار روی آن را گچکاری میکند.

نوع مصالح رایج قرنیز از سنگ پلاک، سرامیک های برش خورده و یا چوبی می باشد. که به انتخاب طراح معماری تجویز می گردد.

چنانچه نوع قرنیز مصرفی در ساختمان چوبی باشد اندود گچ و خاک، سفید کاری تا پشت قرنیز ادامه پیدا میکند و قرنیز به اندود دیوار می چسبد.

اجرای راه پله از آخرین مراحل عملیات ساختمانی است که بسیار مهم بوده و حاوی نکات اجرایی با اهمیتی است. این مرحله از کار را به دلیل مصون ماندن پله ها از آسیب دیدگی به روز های آخر اجرای پروژه موکول می کنند.

پس از اتمام مراحل اجرایی ذکر شده تاسیسات برقی و مکانیکی تکمیل شده و تجهیزات تاسیساتی مانند حوله خشک کن ها، پکیج ها، کلید و پریزها نصب می شوند.

درب ها و پنجره های فلزی و یو پی وی پس از فرش کف فضاها و قرنیز گذاری قابل نصب هستند. این مرحله از کار نیز حاوی نکات اجرایی ریزی است که بی توجهی به آنها ایراداتی در ساختمان را به وجود می آورد و در مبحث مربوط به خود به طور کامل توضیح داده خواهد شد.

نقاشی و اجرای دکوراسیون داخلی مرحله خلق زیباییهای داخلی ساختمان می باشد. برخی از نصبیات باقی مانده از تجهیزات تاسیساتی مانند در پوش و قاب کلید پریزها و رادیاتورها پس از نقاشی و کاغذ دیواری انجام می گیرند، که در فصل مختص به خود بیشتر از آنها سخن گفته خواهد شد.

تکمیل تاسیسات برقی و مکانیکی آخرین مرحله از اجرای ساختمان است و با نصب انشعابات عملیات ساختمان سازی به پایان رسیده و پروژه قابل بهره برداری می شود.

در حین اجرای عملیات متفاوت ساختمانی که به اختصار به آنها اشاره شد، مواردی مانند: تهیه و نصب داربست جهت سهولت کار در ارتفاع، استفاده از ابزار آلات و ماشین آلات استاندارد مانند بالابر، ملات ساز، دستگاه های جوش و برش باید با دقت و علم کافی انتخاب و از آنها استفاده نمود زیرا در کیفیت اجرای مراحل متفاوت عملیات ساختمان سازی تاثیر گذار بوده و ایمنی جان عوامل اجرایی را در حین اجرا بالا می برند.

درحین اجرا باید به پدیده هایی مانند عرض و ضخامت سنگ کف پنجره ها و ارتفاع دست انداز پنجره ها و دیوار جان پناه بام و یا سنگ درپوش روی دیوارها و دهها نکته دیگر این چنینی توجه نمود زیرا در حین دور ماندن از تیر رس بصری بسیار مهم هستند.

لوله دود کشها همزمان با اجرای دیوار ها نصب می گردند و سنگ در پوش روی دیوار ها و دست انداز بام باید قبل از نصب، اسکوب گردند.

چنانچه جهت زیباسازی نمای داخلی نیاز به اجرای ابزار گچی باشد، همزمان و بصورت توأم با اندود گچ و خاک و سفید با ابزار گچی انجام می گیرد و انتخاب نیروی انسانی که توانایی اجرای ابزار گچی را داشته باشد و به قولی انتخاب استاد گچگاری که مهارت های لازم را در ایجاد ابزار های گچی را دارا باشد لازمه کار است.

نور پردازی نما پس از اجرای کامل نما و قبل از برچیدن داربست صورت می پذیرد. فرش کف حیاط و محوطه با ایجاد باکس های فضای سبز همراه است و گاهی این باکسها از سطح حیاط بالا تر اجرا می شوند که توسط دیوار آجری این کار صورت می گیرد و جهت صرفه جویی در وقت و هزینه بهتر است که با دیوار چینی اجرا گردد.

گاهی در حیاط یا بر روی بام آلاچیق اجرا می گردد که باید هنگام اجرای سازه پلیتهای انتظار جهت نصب ستونهای آلاچیق بر روی بام پیش بینی شود و برای آلاچیق داخل حیاط و محوطه فنداسیون و پلیت متناسب اجرا و نصب گردد و سپس آلاچیق اجرا شود.

چنانچه قرار باشد بام ساختمان به فضای سبز تبدیل شود و بهره برداران ساختمان از آن استفاده کنند باید هنگام طراحی تدابیر لازم نظیر تامین آب شرب و غیر شرب، عایق رطوبتی مناسب، اعمال بار باکس های فضای سبز به بار مرده وارد بر سقف هنگام طراحی و جانمایی مناسب تجهیزات تاسیساتی مانند کولرها و چیلرها در نظر گرفته شود.

اگر ساختمان اصولی، استاندارد و مطابق با نقشه های اجرایی استاندارد و محاسبه گردد و با مواد و مصالح خوب و بادوام، اجرا و توسط عوامل اجرایی خبره ماهر ساخته شود، با گذشت سالها همواره مستحکم و پا بر جا باقی خواهد ماند و غیر از نیاز به تعمیرات جزیی و نقاشی از کیفیت آن کاسته نخواهد شد.

مطالب مرتبط:

انعقاد پیمان اجرای کارهای ساختمانی به صورت سرجمع

مقررات ملی ساختمان ایران-مبحث یازدهم-طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها

در پایان:

شما عزیزان می توانید به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و رسیدن به جواب سوال های خود و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره فنی و مهندسی کارگشا مراجعه فرمایید.