مفاهیم ایمنی
ایمنی در مدیریت: تجهیزات ایمنی و وسایل اطفاء حریق، محصورسازی داخلی و اطراف، علائم و تابلوهای هشداردهنده، ایمنی برشکاری، ایمنی کار با بالابرها، ایمنی کار در ارتفاع و حفاظت در برابر سقوط، ایمنی کار در فضاهای بسته و تونل، ایمنی کار با تجهیزات و ماشین آلات سنگین، تجهیزات حفاظت فردی، ضواط محیطی، ایمنی انبارها، ایمنی در برق، گزارش دهی و تجزیه و تحلیل حوادث و سایر موارد را شامل می شود.
ایمنی ساختمان: تجهیزات ایمنی و وسایل اطفاء حریق
براساس الزامات HSE، کلیه پیمانکاران موظفند کارکنان خود را با تجهیزات ایمنی و آتش نشانی آشنا نمایند، تا در هنگام وقوع حوادث با توجه به شرح وظایف محوله و در صورت نیاز از این تجهیزات استفاده نمایند. جهت استفاده از این کپسول ها باید به بر چسب روی آنها توجه شود چرا که برروی این بر چسب ها اطلاعاتی در مورد کپسول مورد استفاده نوشته شده است. هر کپسول، ویژه خاموش کردن نوع خاصی از آتش طراحی شده و استفاده نادرست انها ممکن است باعث مشتعل تر شدن آتش و بروز خسارات جبران ناپذیری گردد.
با توجه به تعامل نزدیک پروژه های عمرانی با زندگی شهری و مردم، توجه به وجود تجهیزات در سطح پروژه امری اجتناب ناپذیر است. نگهداری نامناسب از خاموش کننده ها باعث پوسیدگی، قرشدگی و عواملی از این قبیل می شود که در نهایت بازدهی و عمر مفید آن را می کاهد. یکی از روش های مراقبت از کپسول ها توجه به نحوه نصب آنها می باشد. باید دقت نمود که این کپسول ها در محل های قابل مشاهده و قابل دسترس، با بررسی های دقیق فیزیکی، نصب شده و در اختیار افرادی قرار گیرند که با کاربرد آنها آشنایی کافی داشته باشند.
ایمنی ساختمان: محصورسازی اطراف و داخلی پروژه
در هر پروژه (بالاخص در سطح شهر) یکی از مهمترین موارد ایمن سازی محیط کار محصورسازی مناسب اطراف پروژه می باشد. چرا که در بسیاری موارد عدم اطلاع رسانی کافی و درست به مردم از وجود عملیات عمرانی، حوادث زیادی را به بار می آورد. این موضوع مستلزم این می باشد که منطقه عملیاتی، کاملا مشخص و حتی الامکان نیز از بافت شهری جدا شده باشد تا هم تردد افراد کنترل شود و هم به طور ضمنی از منابع و تجهیزات پروژه حفاظت شود.
در خصوص محصور سازی داخلی نیز بعضی قسمت های سایت که در حال کار می باشند آن را محصور نمی کنند اما در برخی نقاط که کار به اتمام رسیده و یا موقتاً متوقف گردیده نیاز است محصورسازی انجام گردد تا از حوادث احتمالی سقوط افراد و ماشین آلات جلوگیری شود. این کار باید با استفاده از نوار خطر زردرنگ، اطراف کانالها و ترانشه ها و بازدید مستمر از آنها صورت بگیرد.
ایمنی ساختمان: علائم و تابلوهای هشداردهنده (انحراف ترافیک)
به هنگام اجرای عملیات اجرایی در خیابان، جهت جلوگیری از وارد شدن خسارت عمده به خیابان که ناشی از وضعیت ساخت و ساز آن است، مسئولین امر می‌توانند تردد را ممنوع یا محدود نموده و آنرا یا منحرف نمایند و یا با خط‌کشی یا نصب تجهیزات هدایت، بجای دیگر هدایت کنند و در صورت لزوم علایم خطر را نیز مستقرنمایند. اینجاست که نیاز به نصب علایم راهنمایی و رانندگی باید مدنظر قرار گیرد. جهت ایمن سازی و علامت گذاری و مسدود کردن اطراف کارگاه های اجرائی و محل های کار، علاوه بر تجهیزات قانونی، می توان ازتجهیزات انسداد مسیر، از قبیل تجهیزات هشدار، هدایت و مسدود کردن مسیرها نیز استفاده نمود. علایم و تجهیزات راهنمایی و رانندگی در تامین ایمنی تردد و اهمیت فوق العاده ای دارند. تدابیری که اتخاذ می شود، به شدت تابع تراکم جریان تردد و شرایط محلی است. وجود علائم و تابلوهای هشداردهنده در هر عملیات عمرانی به عنوان فاز تکمیلی حصارکشی و محصورسازی کاملاً ضروری و لازم الاجرا است.
ایمنی ساختمان: ایمنی کار با تجهیزات و ماشین آلات سنگین
یکی از عوامل اصلی تولید و ارائه خدمات در هر سازمان، ماشین آلات و تجهیزات می باشند. در پروژه های عمرانی سازمان مهندسی و عمران شهر تهران، با توجه به نوع فعالیت های اجرایی آن، استفاده از ماشین آلات سنگین امری اجتناب ناپذیراست. استفاده از تجهیزات مناسب و استفاده مناسب از تجهیزات موجود در راستای افزایش بهره وری و ایمنی تجهیزات و ماشین آلات از اهمیت بسزایی برخوردار است. از این رو لازم است استفاده کنندگان ماشین آلات علاوه بر دارا بودن گواهینامه ویژه با انواع خطرات آنها آشنا شوند و ملاحظات ایمنی را در خصوص کار با انواع ماشین آلات و دستگاه ها مورد توجه قرار دهند.
مواردی که در کار با جرثقیل ها بدقت باید مورد توجه قرار گیرد، توجه به توقف در کنار مناطق حفاری شده، قرار دادن پلیت در زیر جک و بارگیری مجاز می باشد. پارک وسایل باید در یک فاصله مطمئن صورت گیرد تا از خطر واژگون شدن آنها به داخل گودال به دلیل سست بودن خاک آن مناطق جلوگیری بعمل آید. بارگیری و مهار آن باید به شکلی باشد که از واژگون شدن وسیله جلوگیری به عمل آید. در صورت عدم استفاده از پلیت، تخته یا الوارهای چوبی یا فلزی با ضخامت های کافی در زیر جک های تعادل جرثقیل ها هر لحظه احتمال وقوع حادثه مثل واژگون شدن جرثقیل به دلیل فرو رفتن جک در زمین می رود. زیرا با ثابت بودن نیرو (وزن جرثقیل و بار) هر قدر سطح تحت فشار، بیشتر باشد، فشار کاهش می یابد و بالعکس (P=F/A). در ضمن کار با جرثقیل های بزرگ نیازمند به ریگر جهت هدایت راننده در نقاط کور می باشد.
ایمنی ساختمان: تجهیزات حفاظت فردی
از آنجا که تأمین تجهیزات حفاظت فردی می تواند باعث جلوگیری از وارد آمدن آسیبهای جدی و کاهش عوامل زیان آور و خطرات موجود در محیط کار گردد، بنابراین لزوم استفاده از آن در تمام فعالیت های عمرانی در پروژه احساس می شود. پیمانکار موظف است کلیه وسایل حفاظت فردی از جنس مرغوب و مقاوم را قبل از شروع پیمان برای کارکنان خود تهیه نماید. حال با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است سیستم جامعی جهت توزیع مناسب این تجهیزات و نظارت بر استفاده از آن برقرار گردد.
ایمنی ساختمان: ایمنی داربست گذاری وکار در ارتفاع
انجام کار در مکان‌هایی که بلندی آن از سطح زمین 1.20 متر باشد عملیات کار در ارتفاع محسوب می‌شود و ضروری است که در این قبیل فعالیت‌ها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط در نظر گرفته شود. در فرایند ایمن سازی عملیات کار در ارتفاع مراحل زیر را باید در نظر گرفت:
- پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخش‌هایی از آن در سطح زمین در شرایطی که این امکان وجود دارد.
- استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار را از بین ببرد در شرایطی که امکان ممانعت از کار در ارتفاع وجود ندارد.
- استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهند در شرایطی که امکان از بین بردن خطر سقوط وجود ندارد.
یکی از مخاطرات عمده کار در ارتفاع، سقوط اشیاء و اجسام است که علاوه بر خسارت به تجهیزات، می تواند باعث آسیب افرادی شود که در حال عبور و کار در محل هستند. بنابراین می باید از توری های سیمی محافظ در زیر منطقه عملیاتی و نوار خطری زرد رنگ جهت تفکیک منطقه کار در ارتفاع جهت عبور عابرین و کارگران از آن محدوده، استفاده شود، تا از ترددهای غیرضروری جلوگیری بعمل آید. در ضمن در هنگام کار در ارتفاع باید از داربست استاندارد به همراه تخته های کار مهار شده به عرض حداقل 60 سانتی متر (جایگاه ایستاندن) استفاده گردد.
ضوابط ایمنی مربوط به محیط کار
یکی از فعالیت های ممنوع که انجام آن از نظر ایمنی و بهداشت حرفه ای درست نبوده و سریعا باید شرایط مناسبی جهت رسیدگی به آن ایجاد گردد، ریختن نخاله ها و مواد زائد در محل نامناسب بدون در نظر گرفتن محل دپوی مناسب می باشد. با لحاظ اینکه محیط کار در پروژه های عمرانی، ماهیتا دارای یکسری نخاله ها از قبیل آهن آلات، آجر، سنگ و … می باشد، از این رو مخاطراتی حاصل از برخورد کارگران با این نخاله ها در سطح پروژه ها به وجود می آید. بنابراین پاک سازی محیط کار از این نخاله ها و انتقال آنها از داخل سایت، به یک محوطه مثل انبار و یا خارج از سایت کاملا ضروری به نظر می رسد.
ایمنی انبارها
انبارها بر دو نوع اند:
- انبارهای مسقف
- انبارهای روباز
انبار مسقف ایمن باید در برگیرنده موارد ذیل باشد: تجهیزات و فضای کافی به منظور انبارش و نگهداری، مدیریت ابزار و یراق، نگهداری اصولی و مهار کپسول ها، نگهداری اصولی مواد شیمیایی، نور و تهویه مناسب. در خصوص انبارهای روباز قوانین به شکل انبارهای مسقف نبوده و محدودیت ها بسیار کمتر می باشد. انبار روباز کارگاه باید از محل عبور و مرور کارگران تفکیک شود تا موجب بی نظمی محل کار نگردد و در ضمن از بروز حوادث پیش بینی نشده نیز جلوگیری شود.
ایمنی در برق
انرژی برق از جمله دستاوردهای مهم بشر برای ارتقاء سطح رفاه و آسایش زندگی است. انتقال آسان، ارزان، پاک و قوی بودن از جمله ویژگی هایی است که استفاده از برق را به عنوان یک منبع مناسب انرژی (و در عین حال خطرناک) روز به روز افزایش می دهد. تأمین انرژی مورد نیاز تجهیزات و دستگاه ها و تامین روشنایی محیط های کاری از مهمترین کاربردهای برق در صنایع مختلف هستند. اما چنانچه این منبع انرژی به درستی مورد استفاده قرار نگیرد، ممکن است اثرات نامطلبوب و گاها جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. حال آنکه لحاظ نمودن اصول اولیه ایمنی در استفاده از آن می تواند خطرات آن را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد.
ایمنی حفاری و گودبرداری
حفاری و گودبرداری عبارت است از حفر کانال ها و ایجاد فضاهای مناسب در زمین جهت احداث یک سازه مشخص (پی‌کنی) و یا لوله‌گذاری برای خدمات مختلفی چون خطوط انتقال گاز، آب، فاضلاب، برق، تلفن و غیره که بطور عمده با خاک‌برداری یا سنگ‌برداری و یا ترکیبی از این دو و نیز تخلیه خاک و سنگ از محل، همراه است. این نوع کارها معمولا همراه با حوادث کشنده و جدی فراوانی هستند. اصولی که در این نوع عملیات باید رعایت شود عبارتست از: تعبیه کردن نردبان در فواصل مشخص، ایجاد یک پل ایمن جهت تردد از طرفین ترانشه حفر شده، رعایت فاصله استاندارد تلمبار کردن خاک های حاصل از محل های گودبرداری.
ایمنی کار در فضاهای بسته
حفاری تونل به‌عنوان یکی از فعالیت‌های بسیار مهم در بسیاری از پروژه‌های عمرانی به شمار می‌رود کار در تونل و فضاهای بسته از جمله فعالیت‌های مخاطره‌آمیز به‌شمار می‌رود. دلایل اصلی مخاطره‌آمیز بودن کار در این فضاها عبارتند از: 1- محدود بودن فضای در دسترس 2- تاریک بودن فضاهای کاری 3- محدود بودن هوای آزاد و تازه
علاوه بر این، در عملیات ساخت و ساز تونل موارد ذیل نیز بر میزان مخاطرات ناشی از کار تاثیر فراوان دارد:
- غیر قابل پیش‌بینی بودن زمین
- وجود آب پیش‌بینی نشده در مقادیر زیاد
- سنگین وزن بودن فعالیت‌های حمل و نقل
- بالا بودن دما و رطوبت در محیط کاری.
از این‌رو پرداختن به ملاحظات ایمنی، بهداشتی و زیست محیطی در عملیات حفاری و ساخت و ساز در تونل و کار در فضاهای بسته از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تونل‌ها سه کاربری اصلی به شرح ذیل دارند:
- تونل های عبور و مرور شامل تونل‌های راه‌آهن، تونل‌های ارتباطی شاهراه ها و جاده‌ها، تونل‌های عابر پیاده، تونل‌های ناوبری، تونل‌های قطار زیرزمینی یا مترو، تونل‌های زیر رودخانه یا دریا
- تونل‌های انتقال شامل تونل‌های دسترسی و اصلی (با عمرزیاد)، تونل‌های اکتشافی، بهره‌برداری یا استخراج: رفت و آمد و باربری، راهروها، اتاق ها (با عمر کم)، تونل‌های خدمات رسانی، تونل‌های زهکشی.
- تونل‌های معدنی شامل تونل‌های ایستگاه‌ها یا نیروگاه های برق آبی(هیدروالکتریک)، تونل‌های انتقال آب، تأسیسات ضروری همگانی: معبر و گذرگاه (آب، برق،گاز،…)، تونل‌های فاضلاب.
در تونل ها الزامات ضروری باید رعایت شود مانند تامین روشنایی کافی، تهویه مناسب، جلوگیری از ایجاد گرد و غبار ریز معلق، تست اکسیژن و گازهای سمی، وجود کپسول اطفاء حریق و جعبه کمک های اولیه.
منبع:
آیین نامه ایمنی ساختمان، کارگاه ها (وزارت کار و امور اجتماعی)
آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی (وزارت کار و امور اجتماعی)
-
-
-
-
-
-
-
