گسترش زندگی شهری و متعاقبا هجوم مردم به آپارتمان‌ها، نکات منفی زیادی به دنبال داشته است. یکی از مهم‌ترین آن‌ها فاصله گرفتن روز افزون انسان‌ها از طبیعت است. ولی خب باز هم فناوری و پیشرفت در اینجا به کمک ما آمده است تا راه حلی پیدا کنیم. امروزه می‌توانید با انجام یکسری تمهیدات لازم، طبیعت را هر چند در اندازه بسیار کوچک، به خانه‌های خود یا بهتر بگویم به پشت‌بام خانه خود و در محوطه سازی ساختمان خود بیاورید. روف گاردن یا باغ بام یک ایده خلاقانه برای القای حس طراوت و شادابی طبیعت در فضای آپارتمان‌های سرد و بی‌روح فضای شهری است. اجرای رو گاردن اصول و مراحل خاص خود را دارد. با معرفی روف گاردن با ما همراه باشید.
اجرای روف گاردن یا باغ بام چیست؟
قبل از رفتن سراغ اصل مطلب و تشریح مراحل اجرای روف گاردن و مراحل ساخت روف گاردن بهتر است که تعریف مختصری از روفگاردن داشته باشیم. روفگاردن به بیان ساده یعنی اینکه شما بخشی از فضای پشت‌بام خانه خود را به فضای سبز حالا هر چه که و در هر اندازه‌ای که باشد، اختصاص دهید. فرقی نمی‌کند که فضای سبز شما یک متر، ۱۰ متر یا ۱۰۰ متر باشد.
بام سبز (green roof) اصطلاح دیگری است که در کشورهای پیشرفته‌تر مرسوم شده است. بام سبز در اصل تفاوت کوچکی با روفگاردن دارد و آن این است که روفگاردنها به طور کل برای تفریح و ایجاد فضایی برای گذراندن وقت در پشت‌بام ساختمان ساخته می‌شوند اما بام سبز در کل با هدف اقتصادی و زیست‌محیطی ساخته می‌شود که در واقع کل پشت بام را پوشش می‌دهد و می‌کوشد که کیفیت عایق کاری ساختمان اعم از صوتی و حرارتی را بهبود بخشد و با کاهش هزینه‌های سرمایشی و گرمایشی مصرف انرژی را کاهش دهد؛ اما خب در کشور ما در کل برای هر دوی این سازه‌ها از اصطلاح روفگاردن استفاده می‌شود.مراحل ساخت روف گاردن بسیار ساده و البته هیجان انگیزه.
انواع روف گاردن
تاکنون هیچ‌گونه دسته‌بندی مشخصی برای انواع روفگاردن و مراحل ساخت روف گاردن ارائه نشده است. اجرای روفگاردن بسته به سلایق و شرایط و صد البته بودجه می‌تواند بسیار متنوع باشد. از چند گلدان ساده گرفته تا یک باغچه تمام عیار چند 100 متری، همه و همه یک نوع روفگاردن به شمار می‌روند. اجرای روف گاردن به صورت اصولی و حرفه‌ای به طراح و سلیقه شخص بستگی دارد. به صورت خیلی کلی می‌توان روفگاردنها را در چند دسته زیر قرار داد:
روف گاردن متمرکز یا فشرده
در اجرای روف گاردن متمرکز هدف پرورش گیاهان بزرگ و مقدار زیادی فضای سبز است. در این نوع از روف گاردن پراکندگی گیاهان بسیار متراکم و فشرده است. برای ایجاد محیطی کارآمد برای نگهداری و پرورش گیاهان بزرگ به تعداد زیاد، ضخامت زیادی از خاک و همچنین سیستم آبیاری و زهکشی پیشرفته‌تری مورد نیاز است. روف گاردن متمرکز بیشتر شبیه یک پارک کوچک نزدیک به شما است.
به طور کلی اجرا و نگهداری از روفگاردن متمرکز به زمان و هزینه زیادی نیاز دارد. از طرفی هم این نوع روفگاردن را نمی‌توان در هر سقفی به اجرا درآورد. سقف مد نظر باید از یک سری پیش‌نیاز برخوردار باشد و به همین سبب نیازمند مهندسی و طراحی خاص خود است.
روف گاردن گسترده
اجرای روف گاردن گسترده در مقایسه با روف گاردن متمرکز هم آسان‌تر و هم هزینه کمتری در پی دارد. برای اجرای روف گاردن گسترده از بستر کاشت سطحی و کم عمق استفاده می‌شود که در آن ضخامت خاک برای کاشت گیاه از چند سانتیمتر فراتر نمی‌رود. به طور معمول روف گاردن گسترده به فرآیند مهندسی خاصی در رابطه با سازه سقف ساختمان نیاز ندارد می‌توان آن را در هر نوع سقفی تا شیب ۳۳ درجه به اجرا درآورد. نگهداری روف گاردن گسترده کم زحمت‌تر و از طرفی هم به تجهیزات کمتری نیاز دارد.
روف گاردن ترکیبی
در اجرای روف گاردن ترکیبی از هر دو سبک متمرکز و گسترده استفاده می‌شود یا در واقع بهتر از بگوییم که حداقل واسطه روف گاردن متمرکز و روف گاردن گسترده است. در روف گاردن ترکیبی، دست طراح بازتر است و فضای بیشتری را می‌تواند به چمن و گیاهان بوته‌ای اختصاص دهد. این سبک از روف گاردن به دلیل تنوع فضایی و بصری زیادی که در اختیار کاربر قرار می‌دهد بسیار رواج پیدا کرده است.
جعبه گیاه یا سیستم مدولار
این نوع از روفگاردن در واقع قالب‌ها یا مدل‌های پیش‌ساخته و آماده هستند که بدون نیاز به هیچ‌گونه زیرساخت قابلیت اجرا روی هر پشت‌بام و یا تراسی را دارند. این مدل‌های پیش‌ساخته دارای پوشش‌های گیاهی متنوعی هستند و به‌صورت گیاهان تا درخت و درختچه‌های کوچک در دسترس هستند. در کشورهای پیشرفته‌تر استفاده از این سیستم به دلیل هزینه و مشکلات کمتر که با خود به بار می‌آورند خواهان بسیاری پیدا کرده است.
مراحل ساخت روف گاردن
نوبتی هم که باشد نوبت مراحل اجرای روف گاردن است. قبل از شروع به کار اجرای روف گاردن باید از یک سری پیش‌نیاز و شرایط اطمینان حاصل کنید. اول این که پشت‌بام و ساختمان باید حتما از مقاومت لازم برخوردار باشد. دوم این که دسترسی‌های لازم را بررسی کنید و مطمئن شوید که امکانات و تجهیزات لازم برای ساخت روفگاردن فراهم هستند. علاوه بر این، از در دسترس بودن تجهیزات و امکاناتی که بعد از اجرای روف گاردن به آن‌ها نیاز خواهد شد نیز اطمینان حاصل کنید.
با بررسی دقیق طرح مناسب خود را انتخاب کنید. در این مورد سعی کنید حتماً با یک متخصص و طراح گفتگویی هرچند کوتاه داشته باشید. قبل از اجرای روف گاردن گیاهان مناسب و محل کاشت آن‌ها را نیز که مشخص کنید. مراحل مختلف اجرای روف گاردن در واقع شامل نصب لایه‌های مختلف آن می‌شود که در ادامه به ترتیب شرح داده شده‌اند.
لایه ضد آب
مهم‌ترین نکته در اجرای روفگاردن این است که پشت‌بام باید حتماً ضد آب، با دوام و مقاوم در برابر رطوبت باشد. لایه ضد آب باید کل سطح پشت‌بام و به ویژه مکان‌هایی که گیاهان در آنجا کاشته خواهند شد را به خوبی پوشش دهد. این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از آنجایی که بعد از اجرای روفگاردن دسترسی به این لایه زیرین بسیار دشوار خواهد بود پس در قرار دادن آن نهایت دقت را داشته باشید.
لایه عایق
لایه عایق یا لایه حفاظتی در واقع موجب بهبود مقاومت روفگاردن در برابر بخار و نوسانات دمایی می‌شود و از طرفی هم استحکام مکانیکی مناسبی را به آن می‌بخشد. لایه عایق به طور عمده از صفحات پلی استرین یا همان یونولیت یا صفحات پلی یورتان ساخته می‌شود. صفحات پلی یورتان گزینه بسیار مناسبی به عنوان لایه عایق هستند زیرا که دارای ساختار اتصال خاصی هستند که امکان گذر آب از آن و رسیدن به سیستم زهکشی را به آسانی فراهم می‌کند.
لایه زهکش
لایه زهکش در روفگاردن به‌منظور تخلیه سریع آب لایه پوشش گیاهی و هدایت آن به سمت سیستم زهکشی قرار گرفته است. یکی دیگر از وظایف این لایه جمع‌آوری مقدار آب اضافه و وارد کردن آب سیستم زهکشی است. این لایه نقش مهمی در کیفیت و کارایی سیستم روفگاردن شما دارد. همه اتصالات با دقت تمام بررسی شوند. شیب زمین و شیب لایه زهکش دقیق اندازه گیری و به اجرا درآیند.
لایه ژئوتکستایل
این لایحه که اسامی مختلفی هم دارد و گاهی تحت عنوان لایه فیلتر خوانده می شود به منظور جدا کردن لایه زهکشی و پوشش گیاهی از یکدیگر به کار گرفته می‌شود. به بیانی ساده‌تر این لایه از وارد شدن خاک و ذرات ریز به سیستم زهکشی و کاهش کارایی آن جلوگیری می‌کند. این لایحه همچنین کاهش سریع آب در لایه پوششی پوشش گیاهی را خنثی می‌کند.
لایه پوشش گیاهی
لایه آخر در واقع پوشش گیاهی و خاک است که بسته به نوع روفگاردن (متمرکز، گسترده یا ترکیبی) می‌تواند ضخامت متفاوتی داشته باشد. می‌توانید از بوته‌های فشرده و درختچه‌های زیاد و یا صرفاً از یک پوشش چمن ساده استفاده کنید. کل این مرحله به سلیقه شما و طراح بستگی دارد.
البته لایه‌های بکار رفته در مراحل اجرایی روفگاردن تنها به موارد بالا محدود نمی‌شود و بسته به طراحی و بودجه می‌توان لایه‌های دیگری مانند لایه عایق اضافی، سیستم حفظ بخار سیستم آبیاری و روکش فرسایش را به آن اضافه کرد. اگرچه به کار بردن این لایه‌ها خیلی ضروری نیست اما خب استفاده از آن‌ها موجب بهبود کیفیت و عملکرد سیستم می‌شود.
گیاه مناسب برای روفگاردن
یکی از مهم‌ترین مراحل اجرای روفگاردن که تأثیر بسزایی بر چشم‌انداز و زیبایی نهایی کار دارد، در حقیقت انتخاب گیاهان مناسب است. از جمله عواملی که در انتخاب گیاه باید به آن توجه داشت می‌توان به میزان مقاومت گیاه در برابر تابش مستقیم نور خورشید، میزان رشد ریشه گیاه، توجه به شرایط آب و هوایی ایده آل گیاه، مقاومت گیاه در برابر بادهای احتمالی و میزان مقاومت گیاه در برابر تغییرات دمایی اشاره کرد. انتخاب گیاهان مقاوم در برابر تغییرات دمایی و به اصطلاح گیاهان و درخت‌های چهارفصل می تواند یک گزینه بسیار مناسب باشند.
مزایای اجرای روفگاردن
- ایجاد فضایی بسیار سرسبز در نزدیکی خانواده‌ها
- افزایش و بهبود عایق گرمایی و سرمایی ساختمان
- افزایش عایق صوتی ساختمان
- تأثیری بسزا در آب و هوای شهری
- محافظت از پشت‌بام در برابر صدمات احتمالی و افزایش طول عمر پشت‌بام
- جلوگیری از به هدر رفتن آب باران
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها با کاشت میوه و سبزیجات
معایب اجرای روف گاردن
- اعمال وزن و فشار زیاد ناشی از خاک گیاهان روفگاردن به سقف و ساختمان
- احتمال وارد آمدن آسیب به سقف در اثر رشد زیاد ریشه گیاهان
-
-
-
-
-
-
-
